Υπάρχει δυνατότητα άλλου δρόμου; - Πολλά εξαρτώνται από το πώς θα απαντήσουμε στο κρίσιμο ερώτημα

    Είναι αναγκαία μια ενεργητική πολιτική εθνικής κυριαρχίας και Ουδετερότητας της χώρας, μια προάσπιση της κυριαρχίας, άρα και άσκηση κυριαρχίας από την Πολιτεία, και μια ενεργητική πολιτική Ειρήνης για την περιοχή, την Ευρώπη, τη Ν.Α. Μεσόγειο...

Ρούντι Ρινάλντι*

Από το ξεκίνημα του ρωσοΝΑΤΟϊκού πολέμου στην Ουκρανία η στήλη αυτή έχει αναφερθεί τρεις φορές στο ζήτημα της Ουδετερότητας της χώρας, και πολλές φορές στους βαθμούς κυριαρχίας. Αυτά είναι σημαντικά θέματα στόχων και βηματισμών που αποκτούν ιδιαίτερο νόημα για μικρές και μεσαίες χώρες (σαν τη δική μας) σε μια θυελλώδη εποχή αναδασμών, ανακατατάξεων και αλλαγών συσχετισμών. Για παράδειγμα, σχετικά με το ζήτημα της Ουδετερότητας έχουμε αναφερθεί:

• Τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν η ελληνική Βουλή επικύρωσε τα πρωτόκολλα ένταξης στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και Φινλανδίας, με το άρθρο «Η ακραία ΝΑΤΟφροσύνη και ο στόχος της Ουδετερότητας» (φύλλο 604).

• Τον Νοέμβριο του 2022 με αφορμή ένα πορτοκαλί πανό στην πορεία του Πολυτεχνείου, στο οποίο αναγράφονταν τα συνθήματα «Όχι στον πόλεμο και τη ΝΑΤΟφροσύνη – Ελευθερία, Ουδετερότητα, Δημοκρατία», με το άρθρο «Μπορεί να είναι στόχος η Ουδετερότητα της Ελλάδας;» (φύλλο 614).

• Τον Μάρτιο του 2024, όταν στη Βουλή κυρώθηκαν –με ψήφους της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ– δύο μνημόνια ανάμεσα σε Ελλάδα και ΗΠΑ, με τα οποία στρατιωτικό προσωπικό των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων μπορεί να διατίθεται και να λειτουργεί υπό αμερικάνικη στρατιωτική διοίκηση όπου κρίνουν αναγκαίο οι ΗΠΑ στην Ευρώπη, με το άρθρο «ΝΑΤΟφροσύνη ή Ουδετερότητα;» (φύλλο 676).

Ορισμένες βασικές (προκαταρκτικές) επισημάνσεις

Πρώτη επισήμανση: Ο όρος «ουδετερότητα» έχει χρησιμοποιηθεί με πολλές σημασίες και σε διαφορετικές εποχές. Τα εξηγήσαμε όλα αυτά εκτενώς στο δεύτερο άρθρο που αναφέραμε πιο πάνω. Η θέση που υποστηρίζουμε είναι σαφής, δίνοντας έμφαση στον ενεργητικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει το σύνθημα-στόχος της Ουδετερότητας:

«Πρώτον να απεμπλακούμε με όλους τους τρόπους από τον σε εξέλιξη πόλεμο. Να μην λειτουργήσει η χώρα μας σαν μεγάλη στρατιωτική βάση των ΗΠΑ. Να μην αποστρατιωτικοποιηθούν τα νησιά και να μην σταλεί ο οπλισμός τους στις ουκρανικές δυνάμεις. Πέρα από αυτά: η Ελλάδα να μετατραπεί σε χώρα και παράγοντα ειρήνης, και να αποσυρθούν όλα τα τμήματα των ένοπλων δυνάμεών της που δρουν στο εξωτερικό. Τέλος, η θέση για Ουδετερότητα συνδυάζεται με τον στόχο του τερματισμού του πολέμου όσο πιο γρήγορα γίνεται».

Και παρακάτω στο ίδιο άρθρο:

«Η Ελλάδα δεν έχει κανέναν λόγο να εμπλακεί στον πόλεμο που διεξάγεται στην Ουκρανία, ούτε να ακολουθεί υπηρετικά ό,τι θέλουν και διατάσσουν οι ευρωατλαντικοί πάτρωνες και εμπρηστές του πολέμου. Ούτε έχει συμφέρον να θεωρήσει εχθρική χώρα τη Ρωσία και να προσφύγει στον φθηνό αντιρωσισμό αμερικάνικης κοπής. Έχει σαν χώρα ιδιαίτερα προβλήματα (εθνικά και κοινωνικά), και οφείλει να βρει τον δικό της δρόμο και τον δικό της βηματισμό, που να κατοχυρώνουν βαθμούς κυριαρχίας σε όλα τα επίπεδα – κι όχι να υποβιβάζεται σε μετανεωτερική νεοαποικία και σε πιθανό στόχο διαφόρων εμπόλεμων δυνάμεων ή επίδοξων επεκτατιστών και νταήδων στην περιοχή».

Δεύτερη επισήμανση: Είναι σαφέστατο πως ο κυρίαρχος πολιτικός κόσμος και οι οικονομικοί ολιγάρχες της χώρας έχουν έναν τελείως διαφορετικό προσανατολισμό, κληρονομημένο από το πλέγμα και καθεστώς της εξάρτησης της χώρας, και από τον ίδιο τον χαρακτήρα της αστικής τάξης στην Ελλάδα. Παραδείγματα: «Σωστή πλευρά της ιστορίας», «είμαστε ο πιο αξιόπιστος και προβλέψιμος σύμμαχος των ΗΠΑ» (Μητσοτάκης). «Από την Κέρκυρα μέχρι το Καστελόριζο και από την Κρήτη μέχρι τη Θράκη, σας παραδίδουμε την Ελλάδα σήμερα στα χέρια σας. Και είμαστε βέβαιοι ότι είναι σε καλά χέρια», Κώστας Τασούλας (νυν πρόεδρος Δημοκρατίας) προσφωνώντας τον κ. Μενέντες (ο οποίος λίγο αργότερα καταδικάστηκε 11 χρόνια φυλακή για δωροληψία στις ΗΠΑ). Και τόσα, τόσα άλλα δείγματα εθελοδουλίας, ΝΑΤΟφροσύνης. Για να μην αναφερθούμε στις υποκλίσεις του κ. Γεραπετρίτη προς τον Ερντογάν μέσα στο Μαξίμου. No problem για τις ελίτ. Μόνο που μετατρέπονται σε καρπαζοεισπράχτορα. Θα μιλήσουμε για αυτό παρακάτω.

Τρίτη επισήμανση: Είναι αλήθεια ότι δεν γίνεται σχεδόν κανένας λόγος για Ουδετερότητα της χώρας τόσο από πλευράς κομμάτων του πολιτικού συστήματος όσο και από την πλευρά κινημάτων-κινητοποιήσεων. Τα μεν κόμματα έχουν αποδεχθεί σε γενικές γραμμές το Δυτικό, ΝΑΤΟϊκό, πλαίσιο, κι έχουν επίσης αποδεχθεί στην πράξη την αύξουσα ισχύ της Τουρκίας στην περιοχή και την ανάγκη συνεργασίας μαζί της. Οι δε κινητοποιούμενοι άνθρωποι παραμένουν σε ένα γενικό πλαίσιο καταγγελίας του πολέμου, του καπιταλισμού, του εθνικισμού, του Ισραήλ κ.λπ., χωρίς να προχωρούν σε προβολή θέσεων, ενδιάμεσων βημάτων και στόχων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προϋποθέσεις και συσχετισμούς για μια διαφορετική πορεία. Ή θα υπάρξει μια μεγάλη ανατροπή (όπως την φαντάζεται ο καθένας ή την προπαγανδίζουν οι πιο πονηροί, π.χ. το ΚΚΕ – χωρίς να τρομάζουν κανέναν, γιατί το έχουν πάρει όλοι είδηση ότι είναι σκέτα βεγγαλικά και ρητορική), ή τίποτα απολύτως. Η έκφραση «να κατακτήσουμε βαθμούς κυριαρχίας» ή ακόμα και το αίτημα της Ουδετερότητας, ίσως φαίνονται σαν «δεξιές παρεκκλίσεις»…

Η αλήθεια είναι ότι στη χώρα έχει εκδηλωθεί ένα σχετικά μικρό αντιπολεμικό κίνημα σε σχέση με άλλες χώρες, και αυτό ζητά μια εξήγηση. Οι μαξιμαλισμοί στις διακηρύξεις και η παντελής έλλειψη σύνδεσης αυτών των μεγάλων ζητημάτων, συνδυασμένα με την προσκόλληση του πολιτικού κόσμου στα ποσοστά και στις εκλογές, οδηγούν γρήγορα στην αποδυνάμωση της μαζικής λαϊκής πάλης γύρω από στόχους και δεν δημιουργούν σοβαρά εμπόδια στην αστική πολιτική γενικά. Δεν τέθηκε με σοβαρότητα το τι θα σήμαινε ένα μεγάλο μαζικό κίνημα ειρήνης στην Ελλάδα. Πολλές διαφορετικές συγκεντρώσεις, άλλες πρωτοβουλίες, μικροκομματισμοί, κατακερματισμοί κ.λπ. δημιουργούν όλους τους όρους για διασκορπισμό θέλησης, δυνάμεων, και κυρίως για την ανυπαρξία συγκεκριμένων και σωστά ιεραρχημένων στόχων.

Το βασικό είναι αν υπάρχει πολιτική βούληση και φορέας της πολιτικής βούλησης, δηλαδή Υποκείμενο σε όλες τις εκδιπλώσεις του: ηγεσία, Πολιτεία, κοινωνία

Η σημερινή κατάσταση

Μετά σχεδόν δυόμιση χρόνια πολέμου στην Ουκρανία και 600 ημερών πολέμου στη Μέση Ανατολή και γενοκτονίας στη Γάζα, έχουν συμβεί πολλά, έχουν γίνει πολλές ανατροπές, υπάρχουν πολλά νέα δεδομένα. Νέα δεδομένα επί του πεδίου του πολέμου· νέα δεδομένα στον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων· νέα δεδομένα στο εσωτερικό της «σωστής πλευράς της Ιστορίας»: η Ρωσία κερδίζει στον πόλεμο της Ουκρανίας· η Συρία δεν υπάρχει όπως την ξέραμε και αναδιατάσσεται ο χάρτης της Μέσης Ανατολής· ο Τραμπ αλλάζει τη στρατηγική των ΗΠΑ δημιουργώντας νέες συμμαχίες και τακτικές· η Ευρώπη γίνεται πολιτική έδρα της παγκοσμιοποίησης και του «κόμματος του πολέμου» ενώ σπαράσσεται από τριγμούς και φυγόκεντρες τάσεις· οι BRICS συνεχίζουν να αμφισβητούν την κυριαρχία της Δύσης· η Τουρκία αναβαθμίζεται σε δύναμη πρώτης γραμμής με ενεργό ρόλο σε πολλά μέτωπα.

Όλα αυτά μέσα σε δύο πυκνά χρόνια. Ο χρόνος επιταχύνεται, τα γεγονότα έχουν έναν ρυθμό πολύ γρήγορο, τα θέατρα των αντιπαραθέσεων είναι πολλαπλά: πεδία πραγματικών μαχών και δοκιμασίες νέων τρόπων διεξαγωγής πολέμων· ψηφιακός μετασχηματισμός και εισβολή της Τεχνητής Νοημοσύνης σε πολλά πεδία· οικονομικός πόλεμος, με κορυφή του παγόβουνου τους δασμούς· ενέργεια, δρόμοι ενέργειας, αλυσίδες αξιοποίησης, χρηματιστήρια και απανωτά μπλακ άουτ· ανταγωνισμός στο διάστημα και στην κυβερνοασφάλεια. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα μεγάλα και ενεργά κέντρα του σύγχρονου κόσμου τα συμπεριλαμβάνει όλα αυτά.

Και η νησίδα «Ελλάδα» μέσα σε όλα αυτά τι κάνει; Τι σχεδιάζει; Τι διαβάζει; Πώς υπάρχει; Οι άρχουσες ελίτ της χώρας έχουν μια γρήγορη απάντηση: Θα προσκολληθούμε περισσότερο σε ό,τι λέγεται και υπάρχει ως Δύση, και ιδιαίτερα σε κάποια μεγάλη δύναμη (προτιμητέες οι ΗΠΑ) και ό,τι βγει μέσα από την προσκόλληση και δια της προσκολλήσεως. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος γι’ αυτές. Δια της προσκολλήσεως η διαιώνιση της ιδιοτέλειάς τους, χωρίς την παραμικρή σκέψη για τη συρρίκνωση και την καταβύθιση κοινωνίας και τόπου. Στο προηγούμενο φύλλο («Ρεαλπολιτίκ και φινλανδοποίηση: Η περίπτωση της Ελλάδας») είχαμε τονίσει ότι στις δυνάμεις που παρεμβαίνουν και στις οποίες προσκολλώμεθα (παραδοσιακά ευρωδυτικές) τώρα πρέπει να προστεθούν η Τουρκία και το Ισραήλ. Πολλαπλή προσκόλληση, πολλαπλή εξάρτηση, πολλαπλή πρόσδεση. Και για κατανάλωση προβολή ορισμένων «τριγωνικών συμμαχιών» π.χ. Ελλάδα-Αίγυπτος-Κύπρος ή Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ κ.ο.κ. Χωρίς καμία περίσκεψη για το πού μπορεί να οδηγήσει αυτή η στάση.

Αποτελέσματα: υποτελής καρπαζοεισπράκτορας

Όταν αυτοδηλώνεσαι ως ο «πιο προβλέψιμος σύμμαχος», μην περιμένεις να σε πάρουν στα σοβαρά. Ιδιαίτερα όταν το ειδικό βάρος είναι αντιστρόφως ανάλογο με τις «περήφανες» διακηρύξεις…

• Πρώτο λοιπόν αποτέλεσμα σε όλα τα μέτωπα του ορίζοντα είναι να μην υπολογίζεται η Ελλάδα σχεδόν καθόλου. Είναι εντελώς χαρακτηριστική η συμπεριφορά όλων (μέχρι και του Ράμα της Αλβανίας ή του Μίτσκοσκι της ΠΓΔΜ, «Βόρειας Μακεδονίας» μετά τη συμφωνία των Πρεσπών, η οποία ακόμα προκαλεί ρίγη περηφάνιας σε όλα τα θραύσματα που παλιού ΣΥΡΙΖΑ).

• Ο Ερντογάν εγκαινιάζει δεύτερο Μέγαρο στα κατεχόμενα στην Κύπρο, έχει εξασφαλισμένο ότι τίποτα δεν πρόκειται να γίνει πέρα από τα 6 μίλια των χωρικών υδάτων της Ελλάδας, διεκδικεί άμεσα και νησιά του ανατολικού Αιγαίου, επιβάλλει την αποστρατιωτικοποίησή τους, αγοράζει γη και σπίτια σε ολόκληρη την Θράκη με προμετωπίδα βουλγαρικές εταιρείες, διεισδύει οικονομικά σε πολλούς επιχειρηματικούς τομείς στην Ελλάδα. Τώρα οι κυβερνήτες μας βλέπουν ολόκληρη την Ευρώπη να αποκτά ιδιαίτερη εταιρική στρατιωτική σχέση με την Τουρκία και να αδιαφορεί φανερά για τις γκρίνιες της Ελλάδας.

• Σε λίγο αναμένεται η πρέσβειρα Κίμπερλι (Ιούλιο; Αύγουστο; αλήθεια, γιατί καθυστερεί;) και θα δούμε τι θα πει η φωνή του Τραμπ για την περιοχή μας… Ο Μητσοτάκης είναι κομμένος από τον Τραμπ, ψάχνει να πιάσει –μάταια μέχρι τώρα– επαφή με το περιβάλλον του, αλλά έχει εκτεθεί πολύ ως φιλοΜπάιντεν την προηγούμενη περίοδο.

• Οι Ρώσοι βλέπουν ότι η Ελλάδα ακολουθεί πιστά μια αντιρωσική πολιτική στάση σε όλα τα πεδία, και δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα να στείλουν ένα μήνυμα σε όλη τη Δύση προκαλώντας κάποιο «πρόβλημα» στις περιπολίες των εκ Ρουμανίας ορμώμενων ελληνικών F16 προς τους ουρανούς της Ουκρανίας. Βολικός στόχος για ευρύτερο μήνυμα. Παράλληλα όμως και έκθεση της χώρας σε τυχοδιωκτισμούς προς χάρη του πολέμου ενάντια στη Ρωσία.

• Το Ισραήλ θεωρεί την Ελλάδα στρατηγικό του μετόπισθεν, και πολλές ισραηλινές εταιρείες έχουν επιδοθεί σε ένα ξέφρενο real estate σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και της Κύπρου. Ακόμα και η Αίγυπτος προχώρησε στην κίνηση για τη Μονή του Σινά ξέροντας ότι δεν θα βρει καμιά σοβαρή αντίσταση. Η γενική υποβάθμιση της χώρας στον διεθνή περίγυρο και στην περιφέρειά μας είναι γεγονός ευδιάκριτο.

Δεδομένοι, προβλέψιμοι, φοβικοί, εθελόδουλοι: μας έχουν πάρει όλοι χαμπάρι. Η πολιτική του «κατευνασμού» έφτασε στο σημείο να βγει εγκύκλιος που ζητά να μην γίνουν εκδηλώσεις για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, μην τυχόν και θυμώσει ο Ερντογάν… Προχωρούν λοιπόν τους σχεδιασμούς τους μικροί και μεγάλοι χωρίς να μας υπολογίζουν, κι όλο κάτι παίρνουν ή κατορθώνουν. Το περιέγραψε παραστατικά ένας πρώην πρωθυπουργός και πρώην αρχηγός της Ν.Δ. (ο κ. Σαμαράς) μιλώντας για την εξωτερική πολιτική της χώρας: κυριαρχεί «το δόγμα του Yes Men», και του «ό,τι πείτε, παντού και με όλους». Ε, τι να κάνουν οι άλλοι όταν βλέπουν τέτοια large συμπεριφορά; Αρπάζουν όσα μπορούν, ρίχνουν και καμιά φάπα ή μια θωπεία…

Ανάγκη μιας άλλης πορείας

Ξαναφέρνουμε το ζήτημα της Ουδετερότητας και της κατάκτησης βαθμών κυριαρχίας της χώρας ως μιας πολιτικής ενεργητικού χαρακτήρα, κι όχι παθητικής αποδοχής κελευσμάτων ή προτροπών μεγάλων δυτικών και περιφερειακών δυνάμεων. Είναι αναγκαία μια ενεργητική πολιτική εθνικής κυριαρχίας και Ουδετερότητας της χώρας, μια προάσπιση της κυριαρχίας, άρα και άσκηση κυριαρχίας από την Πολιτεία, και μια ενεργητική πολιτική Ειρήνης για την περιοχή, την Ευρώπη, τη Ν.Α. Μεσόγειο. Ένα σχέδιο εθνικής κυριαρχίας στις σύγχρονες συνθήκες και μια στάση Ουδετερότητας δεν μπορούν να ενεργοποιηθούν χωρίς μια γενική αφύπνιση και ενεργοποίηση όλων των κοινωνικών και λαϊκών δυνάμεων του τόπου, χωρίς μια μεγάλη εθνική και κοινωνική συμμαχία που θα ξεπερνά την αγκύλωση και την υποδούλωση του πολιτικού συστήματος στις δομές της εξάρτησης και της υποτέλειας. Χωρίς μια κοινωνία και έναν λαό που να είναι ενημερωμένος, σύγχρονος, καταρτισμένος, ενεργητικός, πολιτικοποιημένος σε άλλη βάση από τη σημερινή σαπίλα που κυριαρχεί, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί η πορεία της χώρας και της κοινωνίας προς μια μεγάλη συρρίκνωση και πολλαπλό κοινωνικό και χωρικό κατακερματισμό.

Δεν είμαστε Κασσάνδρες. Σκεπτόμαστε ρεαλιστικά, βλέπουμε την πορεία χωρίς πυξίδα, αισθανόμαστε τις απειλές, βιώνουμε το υπαρξιακό πρόβλημα της Ελλάδας. Προβληματιζόμαστε για το ποια μπορεί να είναι μια διέξοδος από την προδιαγεγραμμένη πορεία. Δεν αποδεχόμαστε το τετελεσμένο του «δεν υπάρχει άλλος δρόμος». Σήμερα μάλλον υπάρχουν χαραμάδες και δυνατότητες μιας διαφορετικής πορείας από αυτήν που γράφουν οι οδηγίες των φαρμάκων που μας συνταγογραφούν. Υπάρχει άλλος δρόμος, υπάρχουν άλλες δυνατότητες. Το αποδεικνύει η ίδια η πραγματικότητα άλλων χωρών: Τσεχία, Σλοβακία, Τουρκία, Ουγγαρία, Βραζιλία, Ουρουγουάη δείχνουν σε ορισμένες περιπτώσεις βαθμούς κυριαρχίας και ανεξαρτησίας από κέντρα και εντολές ισχυρών δυνάμεων. Υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα: Σερβία ή Βουλγαρία, Ισπανία ή Πορτογαλία, που κρατούν διαφορετική στάση σε ζητήματα ή κατορθώνουν εξαιρέσεις από οδηγίες και ντιρεκτίβες.

Το βασικό λοιπόν δεν είναι αν υπάρχει άλλη δυνατότητα, άλλη στάση, διαφοροποίηση, βαθμοί κυριαρχίας κ.λπ. Το βασικό είναι αν υπάρχει πολιτική βούληση και φορέας της πολιτικής βούλησης, δηλαδή Υποκείμενο σε όλες τις εκδιπλώσεις του: ηγεσία, Πολιτεία, κοινωνία. Εκεί βρισκόμαστε ακόμα πολύ πίσω. Αυτό όμως δεν είναι δικαιολογία για να αδρανούμε…

Αιτήματα-Στόχοι

Πλήθος αιτημάτων μπορούν να προκύψουν. Ο κατάλογος θα ήταν μακρύς. Το «καμία εμπλοκή της Ελλάδας στους τωρινούς πολέμους» θα έπρεπε να οδηγήσει σε συγκεκριμένα αιτήματα και στόχους. Σκεφτείτε πάλι το σύνθημα στο πορτοκαλί πανό: «Ελευθερία – Ουδετερότητα – Δημοκρατία». Η ζωή των τελευταίων δύο χρόνων πρόσθεσε τα «Δικαιοσύνη – Τιμωρία – Οξυγόνο». Μπορούν να «παντρευτούν», να γίνουν μια σύνθεση, ένα άμεσο πρόγραμμα ενός ρεύματος μέσα στην κοινωνία, να γίνουν πολιτική βάση μιας τεράστιας δεξαμενής/χώρου/εγχειρήματος που να ασκεί πίεση και να αποτρέπει γεγονότα ή να ανοίγει δρόμους για άλλους συσχετισμούς.

Μια χώρα, άρα και μια κοινωνία, δεν μπορεί να υπάρχει μέσα σε ένα τέλμα. Μια μετανεωτερική αποικία, μια 52η πολιτεία των ΗΠΑ, μια περιφέρεια της Ε.Ε., ένα βιλαέτι της Τουρκίας, ένα υβρίδιο όλων αυτών με μερικά ισραηλινά «χωριά» στην επικράτειά μας (ίσως είναι αδόκιμη λέξη πλέον), όλα αυτά μπορούν να υπάρχουν μέσα σε ένα γενικευμένο τέλμα, μια μετάλλαξη ενός ιστορικού έθνους και ενός ιστορικού χώρου… Ναι, υπάρχει κι αυτή η εκδοχή σαν ενδεχόμενο, και μάλιστα πιθανό. Γιατί όμως δεν μπορούν να το παραδεχθούν ανοικτά και καθαρά όσοι το προετοιμάζουν; Μάλλον επειδή υπάρχουν αντισώματα, μάλλον επειδή αυτό κάπου «κολλάει». Εκεί λοιπόν που αυτό «κολλάει», εκεί που υπάρχουν αντισώματα, μπορεί να ευδοκιμήσει και να στερεωθεί ένας άλλος δρόμος, αντιθετικός. Ο οποίος από σήμερα έχει ανάγκη ψηγμάτων και στόχων (π.χ. σχέδιο εθνικής κυριαρχίας και κοινωνικής αλλαγής, ουδετερότητα της Ελλάδας στον πολυπολικό κόσμο κ.ο.κ.).

αναδημοσίευση από: edromos.gr

______________________________________________

(*) Ο Ρούντι Ρινάλντι είναι εκδότης του Δρόμου της ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, συγγραφέας και αρθρογράφος - πολιτικός αναλυτής. Υπήρξε επικεφαλής της πολιτικής ομάδας και των εκδόσεων Α/συνέχεια, στη συνέχεια της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Ελλάδας (ΚΟE) που συμμετείχε ως τάση στον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς - ΣΥΡΙΖΑ. Διετέλεσε μέλος της ΚΕ της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ, όργανα από τα οποία παραιτήθηκε τον Ιούλιο του 2015, διαφωνώντας με τις επιλογές της τότε ηγεσίας.

Συνομιλώντας με έναν νέο για τον πόλεμο, την ειρήνη, το μέλλον

     Οι νέοι πρέπει να ζήσουν, να δημιουργήσουν, να πολλαπλασιαστούν –σε συνθήκες ειρήνης– και να αποκτήσουν ένα νόημα· να συγκινηθούν από το ότι ζουν σε μια όμορφη χώρα, με πλούσιο πολιτισμό και με ιστορία αντίστασης και αγώνα.

Ρούντι Ρινάλντι*

Πριν δύο μέρες μου τέθηκαν δύο ερωτήματα από έναν νέο άνθρωπο 21 χρόνων. Ήταν δύο ερωτήματα που δεν απαντιούνται εύκολα, όπως όλα τα μεγάλα ερωτήματα της εποχής μας. Διότι, όπως φαίνεται, βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο μεταίχμιο της ανθρωπότητας. Από πολλές απόψεις διακυβεύονται πολλά, και μάλιστα σε περιοχές που η μέχρι τώρα ιστορία δεν είχε ανιχνεύσει. Επειδή η νέα εποχή έχει τυλίξει ολόκληρη την ανθρωπότητα –θα πρόσθετα και τη ζωή εν γένει– και διασυνδέει κάθε πόρο του βιοσυστήματος, δημιουργώντας μια αλληλεξάρτηση βαθιά και πολλαπλή. Γι’ αυτό σε μεγάλα σταυροδρόμια –και βρισκόμαστε σε ένα τέτοιο– οι εκδοχές, οι τάσεις, οι αντιθέσεις, οι συγκρούσεις δεν έχουν εκ των προτέρων διαφαινόμενο αποτέλεσμα. Η περίφημη «ετερογονία των σκοπών» κάνει τη δουλειά, και κανένας ντετερμινισμός (ειδικά ο οικονομικός και ο τεχνολογικός, που μαζί συγκροτούν ένα νέο κλουβί, κι όχι παράγοντα επίλυσης και διεξόδου) δεν μπορεί να προδιαγράψει το τι θα γίνει. Η ιστορία προχωρά ακατάπαυστα.

Το πρώτο ερώτημα: Θα γίνει παγκόσμιος πόλεμος;

Η ερώτηση ήλθε στη συζήτηση ως απόηχος των ειδήσεων των τελευταίων 24ώρων. Δηλαδή του διαγγέλματος Πούτιν ως απάντηση στην απόφαση της Δυτικής συμμαχίας να εγκρίνει τη χρήση όπλων μεγάλου βεληνεκούς για πλήγματα βαθιά στη Ρωσία από τις «ουκρανικές δυνάμεις»· και της συνέχειας, με τη δοκιμή ενός νέου ισχυρού βαλλιστικού πυραύλου και την προειδοποίηση ότι θα κτυπήσει κάθε δύναμη που συνδράμει στην επίθεση εναντίον της Ρωσίας. Την ίδια στιγμή, ο Ρώσος πρόεδρος προειδοποίησε τις μικρές χώρες που συντάσσονται με τη Δυτική συμμαχία και έχουν πολυπληθείς συγκεντρωμένους πληθυσμούς, ότι κινδυνεύουν σε περίπτωση που ο πόλεμος κλιμακωθεί. Ταυτόχρονα οι Άγγλοι δήλωσαν ότι είναι έτοιμοι να πολεμήσουν από το ίδιο βράδυ. Έγιναν επίσης δηλώσεις για αποθήκευση τροφίμων και χαπιών ιωδίου…

Το ερώτημα προήλθε από νέο άνθρωπο που ήξερε ότι υπάρχουν ήδη δύο πόλεμοι, στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, αλλά διαισθάνθηκε ότι μάλλον μπαίνουμε σε μια νέα φάση κλιμάκωσης και κινδύνου. Δηλαδή γίνεται ολοένα και πιο εμφανής η παγκόσμια διάσταση της σύγκρουσης και των κινδύνων που αυτή εγκυμονεί. Ο πόλεμος, μέσα από τις παγκόσμιες διαστάσεις του, γίνεται ένα κεντρικό θέμα, αντιληπτό στη ζωή και την καθημερινότητα των πολιτών σε ολόκληρο τον κόσμο, περιλαμβανομένων των νέων ανθρώπων.

Για την απάντηση ενός τέτοιου ερωτήματος υπάρχουν ιστορικά και λογικά επιχειρήματα. Ιστορικά οι πόλεμοι ήταν αναπόφευκτοι, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων και όξυνσης των ανταγωνισμών ανάμεσα σε διάφορες δυνάμεις. Ποτέ μια επικρατούσα αυτοκρατορική δύναμη δεν παραιτούνταν ειρηνικά από την ηγεμονία της, και κάθε ανερχόμενη δύναμη άνοιγε δρόμο δια της πολιτικής και της ισχύος. Τα προβλήματα λύνονταν δια της ισχύος και του πολέμου.

Η επιλογή του πολέμου γίνεται από τη «συλλογική Δύση», που παρουσιάζεται και ως θεματοφύλακας της «σωστής πλευράς της Ιστορίας», και επιδιώκει δια των πολέμων να επιβραδύνει ή και να αντιστρέψει την ιστορική πορεία αποδρομής της Δύσης

Η τάση προς τον πόλεμο σήμερα

Σήμερα βρισκόμαστε στην κατάσταση όπου η κυρίαρχη για δεκαετίες (ή και αιώνες) ηγεμονία της Δύσης αντιμετωπίζει μια έντονη αμφισβήτηση –στο έδαφος του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος– από άλλα κέντρα, τα οποία ασφυκτιούν από τα δεσμά και τις περιφράξεις που έχει στήσει η Δυτική αυτοκρατορία με επικεφαλής τις ΗΠΑ. Η Κίνα και η Ρωσία, μαζί και η Ινδία, η Βραζιλία και άλλες χώρες, ηγούνται μιας κίνησης που τείνει να γίνει συμμαχία, η οποία αυτοαποκαλείται «παγκόσμιος Νότος» ή «παγκόσμια πλειοψηφία», και με προσεκτικό και μεθοδευμένο τρόπο προσπαθούν να τροποποιήσουν κανόνες και ρυθμίσεις της παγκόσμιας οικονομίας έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στους νέους συσχετισμούς που έχουν δημιουργηθεί ή τείνουν να δημιουργηθούν.

Οι χώρες αυτές δεν κάνουν την επιλογή του πολέμου. Η επιλογή του πολέμου γίνεται από τη «συλλογική Δύση», που παρουσιάζεται και ως θεματοφύλακας της «σωστής πλευράς της Ιστορίας», και επιδιώκει δια των πολέμων, ή του σπονδυλωτού παγκόσμιου πολέμου, να επιβραδύνει ή και να αντιστρέψει την ιστορική πορεία αποδρομής της Δύσης στο παγκόσμιο σκηνικό.

Η τάση επομένως προς τον πόλεμο (με παγκόσμιες διαστάσεις) είναι υπαρκτή, και η απειλή της κλιμάκωσης και γενίκευσής του είναι μια από τις πιο ισχυρές εκδοχές των εξελίξεων. Ήδη δοκιμάζονται νέα οπλικά συστήματα και ο πόλεμος έχει πάρει νέα χαρακτηριστικά και μεθόδους.

Μέχρι τώρα και στις δύο μεγάλες διεθνείς συγκρούσεις, στην καρδιά της Ευρώπης και στη Μέση Ανατολή, υπήρξε μια προσπάθεια ελέγχου της κλιμάκωσης του πολέμου. Δεν χρησιμοποιήθηκε όλη η διαθέσιμη ισχύς. Οι συρράξεις αυτές μοιάζουν σαν προθάλαμος μιας πολύ μεγαλύτερης σύγκρουσης που είναι ιδιαίτερα πιθανή, και όλοι προετοιμάζονται γι’ αυτήν.

Υπάρχουν δυνάμεις που δεν θέλουν τον πόλεμο;

Τα ανερχόμενα κέντρα (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κ.λπ.) αλλά και οι άμεσοι στόχοι των Δυτικών (Ρωσία, Ιράν, Συρία, Βενεζουέλα κ.λπ.) θα ήθελαν να αποφύγουν τον πόλεμο, ή οδηγούνται σε αυτόν μόνο αφού περικυκλωθούν ή δεχθούν άμεση επίθεση. Οι εμπρηστές του πολέμου είναι χωρίς αμφιβολία οι ΗΠΑ, η Κομισιόν και ορισμένες ευρωπαϊκές δυνάμεις (Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία κ.λπ.) και φυσικά το Ισραήλ.

Οι λαοί σε όλες τις περιοχές του κόσμου δεν θα ήθελαν τον πόλεμο, ακόμα κι αν δεν υπάρχει ένα ανεπτυγμένο αντιπολεμικό φιλειρηνικό παγκόσμιο κίνημα. Ακόμα και στην Ευρώπη, όπου έχει καλλιεργηθεί πρώτα μια αντιρωσική υστερία και στη συνέχεια ένα κυνηγητό κάθε φωνής που καταδικάζει το Ισραήλ και τη γενοκτονία που αυτό υλοποιεί με πλήρη στήριξη της Δύσης, είναι φανερό πώς οι πολίτες, οι πληθυσμοί δεν θέλουν τον πόλεμο, ούτε την πολεμική οικονομία. Και στις ΗΠΑ το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών έχει κάποια σχέση με το ζήτημα. Όταν η ρητορική του Τραμπ ισχυρίζεται ότι θα σταματήσει τους εν εξελίξει πολέμους, δείχνει ότι και εκεί υπάρχει μια ανησυχία.

Παρ’ όλα αυτά, η φιλειρηνική διάθεση δεν μπορεί να αναιρέσει την τάση προς τον πόλεμο, κι ούτε είναι ακόμα σε θέση να παραλύσει τη μηχανή του πολέμου. Αυτή η διαπίστωση όμως δεν μειώνει σε τίποτα την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα τεράστιο φιλειρηνικό αντιπολεμικό κίνημα, που θα θέσει ως στόχο να ματαιώσει τα σχέδια των εμπρηστών του πολέμου. Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι αναγκαίο.

Οι νέοι πρέπει να ζήσουν, να δημιουργήσουν, να πολλαπλασιαστούν –σε συνθήκες ειρήνης– και να αποκτήσουν ένα νόημα· να συγκινηθούν από το ότι ζουν σε μια όμορφη χώρα, με πλούσιο πολιτισμό και με ιστορία αντίστασης και αγώνα.

Ο κίνδυνος του πυρηνικού ολέθρου

Ο πειρασμός δοκιμασίας νέων πυρηνικών κι άλλων έξυπνων όπλων στις συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα σήμερα, δημιουργούν τεράστιους και υπαρκτούς κινδύνους. Λέγεται ότι το πυρηνικό οπλοστάσιο είναι δύναμη αποτροπής του πολέμου ανάμεσα σε μεγάλες δυνάμεις, αφού γνωρίζουν ότι θα αλληλοεξουδετερωθούν και θα καταστραφεί ο πλανήτης. Την ίδια στιγμή, όλες οι (μεγάλες) δυνάμεις προετοιμάζονται να δυναμώσουν και να εκσυγχρονίσουν το πυρηνικό τους οπλοστάσιο, ενώ άλλες επιδιώκουν να αποκτήσουν την ατομική βόμβα.

Η πυρηνική ενέργεια βαφτίζεται «πράσινη ενέργεια», τα πυρηνικά εργοστάσια πολλαπλασιάζονται, τα πυρηνικά ατυχήματα είναι ήδη στην ημερήσια διάταξη (η Φουκουσίμα δεν απέχει πολύ χρονικά, και η Ζαπορίζια στην Ουκρανία ανά πάσα στιγμή μπορεί να εκραγεί, ενώ στην ιδιαίτερα σεισμογενή Τουρκία κτίζονται τρία εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας).

Ο αγώνας για την ειρήνη επομένως παίρνει ιδιαίτερο περιεχόμενο, και αποτελεί ένα από τα κύρια μέτωπα για την επιβίωση της ανθρωπότητας.

Δύο ακόμα επισημάνσεις

Α) Ο Τραμπ με την πολιτική του θα θελήσει να κάνει την Αμερική τρανή ξανά. Θα θελήσει να αντιμετωπίσει την κρίση, και να προωθήσει την αναδιοργάνωση και ισχυροποίηση του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Δεν θα είναι ένας παράγοντας ειρήνης στον κόσμο. Για παράδειγμα, θα υποστηρίξει έντονα το Ισραήλ στον πόλεμο που διεξάγει, θα είναι ιδιαίτερα επιθετικός προς το Ιράν και την Κίνα, και βέβαια δεν μπορεί να αγνοήσει το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα της χώρας του. Ακόμα κι ο Ούγγρος πρωθυπουργός Όρμπαν, που λογαριάζεται ως φίλος του Τραμπ, διαχώρισε τη θέση του από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και απέρριψε το ένταλμα σύλληψης των Νετανιάχου και Γκάλαντ για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Και βεβαίως μέχρι να αναλάβει πλήρως ο Τραμπ μπορεί να υπάρξουν πολλά τετελεσμένα στην τροχιά της κλιμάκωσης του πολέμου ή των πολέμων.

Β) Στην πρόσφατη σύνοδο του G20, την πρώτη που έγινε μετά την εκλογή του Τραμπ, παρουσιάστηκαν πολλές διαφωνίες, αλλά όλοι μιλούσαν μια ίδια τεχνοκρατική γλώσσα όσον αφορά τα μέσα και τα πεδία των ανταγωνισμών που υπάρχουν. Κανένας, μα κανένας, δεν μπόρεσε να αναφέρει τη λέξη καπιταλισμός. Δεν είναι τυχαίο. Όλοι μιλούσαν για πράσινη ανάπτυξη, για δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη, για ψηφιοποίηση και νέους κανόνες διεθνούς εμπορίου, για νέα «παγκόσμια πλειοψηφία» που θα κτίσει τους δικούς θεσμούς συνεργασίας χωρίς να αμφισβητήσει τις υπάρχουσες μορφές παγκόσμιας διακυβέρνησης (ΔΝΤ, ΟΗΕ, ΠΟΕ κ.λπ.). Το πιο προωθημένο που ακούγεται είναι η καταδίκη του νεοαποικιακού πνεύματος ή τα επακόλουθα της αποικιοκρατίας. Ο παγκόσμιος Νότος εμφανίζεται να επιδιώκει ειρηνική παγκοσμιοποίηση, παγκόσμιο εμπόριο χωρίς δασμούς, με πολυμέρεια και πράσινη ανάπτυξη. Μια εκδοχή ενός φιλεύσπλαχνου, γνωστικού καπιταλισμού που θα διευθύνεται από φιλοσοφημένους, πράους ηγέτες για το καλό όλων. Ούτε ταξικές αντιθέσεις, ούτε νόμος της αξίας, ούτε καπιταλισμός και ανάγκη μετάβασης σε έναν μετακαπιταλιστικό κόσμο. Αυτά είναι ντεμοντέ… Οι ηγέτες των πιο ανεπτυγμένων και ισχυρών χωρών του πλανήτη συνομιλούν σαν να μην υπάρχει ο πόλεμος και η σύγκρουση. Ομιλούν σαν να μπορούν να διευθύνουν αρμονικά την ανάπτυξη ή την κρίση του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, να τιθασεύσουν αντιθέσεις και συγκρούσεις, να ορίζουν την ένταση των προστριβών, να αποτρέψουν κλιμάκωση της παγκόσμιας σύγκρουσης, να ρίξουν τις ευθύνες στους αντιπάλους τους…

Ερώτημα δεύτερο και πιο δύσκολο: Τι θα έκανες αν ήσουν 20 χρονών;

Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορώ να απαντήσω. Όχι μόνο επειδή δεν είμαι 20 χρονών, αλλά κυρίως επειδή διαισθάνομαι ότι οι επόμενες δεκαετίες θα είναι ιδιαίτερα ταραγμένες. Ακόμα, επειδή βρισκόμαστε σε μια μικρή χώρα, σε ειδική θέση, και μάλιστα στη λάθος πλευρά της Ιστορίας: σε συμμαχία με τους εμπρηστές του πολέμου. Επιπλέον, επειδή μια διαδικασία αποσύμπλεξης από τα δεσμά της Δύσης και του ΝΑΤΟ απαιτεί θέληση, σχέδιο, φρόνημα, ηγεσία και δυνατότητες που δεν φαίνεται να υπάρχουν. Κι επίσης επειδή οι νέοι πρέπει να ζήσουν, να δημιουργήσουν, να πολλαπλασιαστούν –σε συνθήκες ειρήνης– και να αποκτήσουν ένα νόημα· να συγκινηθούν από το ότι ζουν σε μια όμορφη χώρα, με πλούσιο πολιτισμό και με ιστορία αντίστασης και αγώνα. Τέλος, επειδή τους παραδίδουμε μια χώρα χωρίς μέλλον και με φραγμένες τις δυνατότητες εξέλιξής τους. Νοιώθουμε ένοχοι ξέροντας ότι αυτό που θα ζήσουν τα παιδιά μας θα είναι χειρότερο από αυτό που ζήσαμε εμείς.

Δεν μπορώ να απαντήσω στο ερώτημα κι επειδή ίσως είμαι εκτός εποχής. Με την εξής έννοια: Βρήκα τον δρόμο μου στα 18-20 χρόνια μέσα σε μεγάλα ρεύματα ιδεών, οραμάτων, κινημάτων. Σήμερα δεν υπάρχει κάτι τέτοιο, λείπουν μεγάλα οράματα, ιδέες, κινήματα με δύναμη σε παγκόσμια κλίμακα. Τι κυοφορεί η εποχή μας για τους νέους; Τι τους συγκινεί; Τι θα ήθελαν να κάνουν; Πόσο τους ακούμε; Και τι τους επιτρέπεται, τι δυνατότητα έχουν να κάνουν αυτό που θέλουν; Πόση επίγνωση έχουν της ματαίωσης προσδοκιών, της ακύρωσής τους, της χαμοζωής που τους περιμένει; Είναι πρόταση το να μας αντιγράψουν; Δεν νομίζω. Καλύτερα να βρουν τον δρόμο τους.

Πάρτε τις λέξεις και ανακατέψτε τις: πανδημία, ψηφιοποίηση, πόλεμος, Τέμπη, πολιτική, μέλλον, Ελλάδα ή εξωτερικό, εμείς ή εγώ, παρόν, σπίτι, εργασία, νόημα, επαφή, έρωτας, οικογένεια, διακοπές, ταξίδια, μουσική, έκφραση, αλληλεγγύη, δημοκρατία, φασισμός, ρατσισμός, ταυτότητα. Ξαναανακατέψτε, και μοιράστε ξανά…

Τι θα κάνατε αν ήσασταν 20 χρονών; Τι θα λέγατε σε έναν 20χρονο;

Στη πρόσφατη σύνοδο του G20 στο Ρίο ντε Τζανέιρο, ο πρωθυπουργός του Βιετνάμ αναφέρθηκε σε μια λαϊκή παροιμία: «Δεν κληρονομούμε τη Γη από τους προγόνους μας. Τη δανειζόμαστε από τις μελλοντικές γενιές».

Ο Δημήτρης Γληνός είχε κάνει λόγο για το «σπέρμα της ζωής», τονίζοντας ότι εκεί βρίσκεται το δίκαιο και το κριτήριο της αλήθειας. Ποιες κοινωνικές δυνάμεις, ποιες ιδέες κουβαλούν το «σπέρμα της ζωής»; Αυτό θα μπορούσα να ψελλίσω ως απάντηση σε έναν νέο άνθρωπο 20 χρόνων: Να ζήσει στα γεμάτα, να ακολουθήσει όπως μπορεί και όπως νομίζει το «σπέρμα της ζωής», να στέκεται όρθιος μαζί με άλλους, να νοιώθει τμήμα και μέρος ενός τόπου και ενός λαού, να βλέπει την ανθρωπότητα και τη ζωή σαν κάτι ιδιαίτερα πολύτιμο μέσα στην ποικιλομορφία που έχει. Να μην αφήσει ελεύθερο πεδίο στην ισοπέδωση και τον αγριανθρωπισμό. Να θέτουν οι νέοι συνεχώς ερωτήματα, να ρωτούν «γιατί» για κάθε πράγμα, να μην αποθαρρύνονται, να μην τα παρατάνε.

Την επόμενη μέρα της συζήτησης

Μια μέρα μετά τη συζήτηση (που είχε γίνει διαδικτυακά με τον νέο άνθρωπο) με βρήκε μια έκπληξη. Μου έστειλε μια ανάρτηση από το τικ-τοκ. Η ανάρτηση έλεγε: «Κάθε 6 μέρες μια χώρα γιορτάζει την ανεξαρτησία της από τη Μεγάλη Βρετανία. Είναι η πιο συχνή γιορτή σε όλο τον κόσμο». Από κάτω είχε έναν παγκόσμιο χάρτη με σημαιούλες στα διάφορα μέρη που ανεξαρτητοποιήθηκαν από τη βρετανική αυτοκρατορία. «Τι λες, ισχύει;», με ρωτάει. Του απαντώ: «Διαίρεσε το 365 δια του 6· μέτρα τις σημαίες του χάρτη· αν είναι ίδιος ο αριθμός με το πηλίκο, τότε ισχύει». «Είναι ίδιο» μου λέει, «ισχύει η είδηση».

Μετά απ’ αυτό είχα λιγότερο άγχος για τα ερωτήματα, αισθανόμουν καλύτερα

πηγή: edromos.gr

______________________________________________

(*) Ο Ρούντι Ρινάλντι είναι εκδότης του Δρόμου της ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, συγγραφέας και αρθρογράφος - πολιτικός αναλυτής. Υπήρξε επικεφαλής της πολιτικής ομάδας και των εκδόσεων Α/συνέχεια, στη συνέχεια της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Ελλάδας (ΚΟE) που συμμετείχε ως τάση στον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς - ΣΥΡΙΖΑ. Διετέλεσε μέλος της ΚΕ της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ, όργανα από τα οποία παραιτήθηκε τον Ιούλιο του 2015, διαφωνώντας με τις επιλογές της τότε ηγεσίας.

Η Ελλάδα ως εξαρτημένη καπιταλιστική χώρα

    Η εξάρτηση ως δεσπόζον ποιοτικό στοιχείο και ερμηνευτικό εξελίξεων, τάσεων και γενικών χαρακτηριστικών.

Το οικονομικό και πολιτικό σύστημα που επικρατεί στην Ελλάδα είναι ο καπιταλισμός. Η Ελλάδα είναι μια καπιταλιστική χώρα. Αυτό δεν είναι μια αφαίρεση, αλλά ένας προσδιορισμός της οικονομικής βάσης, των σχέσεων παραγωγής, του εποικοδομήματος που παράγεται πάνω σε αυτή τη βάση, και αλληλοτροφοδοτούνται για τη διαιώνιση και αναπαραγωγή των κυρίαρχων σχέσεων στην οικονομία και την πολιτική. 

Ρούντι Ρινάλντι*

Τι είναι η Ελλάδα ως χώρα; Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της; Ποια από αυτά είναι τα κυριότερα, αυτά που παίζουν σπουδαιότερο ρόλο;

Η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ μια χώρα σαν αυτές του λεγόμενου Τρίτου κόσμου, μια κλασική αποικία, αλλά ούτε και μια ανεπτυγμένη καπιταλιστικά χώρα όπως άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είχε μια «ενδιάμεση» θέση, ως χώρα με μέσο επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού και με σημαντικές εξαρτήσεις από τις εκάστοτε Μεγάλες Δυνάμεις. Δεν υπήρξε ποτέ μια αποικιοκρατική δύναμη· η κρατική οντότητα γεννήθηκε μέσα από μια εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση ενάντια στον οθωμανικό ζυγό· ο πόλεμος σαν στοιχείο τη βρήκε πάντα μπλεγμένη (πόλεμος του 1897, Α΄ και Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, εκστρατεία της Ουκρανίας, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, 1940 και τριπλή κατοχή, εμφύλιος 1946-49, πόλεμος 1974 στην Κύπρο)· είναι χώρα που γνώρισε εθνικές καταστροφές (1922)· χώρα με ανώμαλο πολιτικό βίο, με διχασμούς, πραξικοπήματα, χούντες· χώρα-πεδίο ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων· χώρα όπου το μικρομεσαίο στοιχείο, η μικροπαραγωγή και η αυταπασχόληση είχαν μεγάλη έκταση· χώρα με εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση· χώρα υποδοχής μεταναστευτικών ροών· χώρα που γνώρισε μερικές οικονομικές χρεοκοπίες.

Κι όμως, όλα αυτά είναι κάπως περιγραφικά. Πρέπει να εντοπιστούν ορισμένες ποιότητες. Πρέπει να οικοδομηθούν-χτιστούν έννοιες και ένα πλαίσιο που να εξηγεί ή να τοποθετεί πιο πραγματικά το τι είναι η Ελλάδα του σήμερα, ποιος είναι ο σχεδιασμός ή το μοντέλο που εφαρμόζεται.

Το οικονομικό και πολιτικό σύστημα που επικρατεί στην Ελλάδα είναι ο καπιταλισμός. Η Ελλάδα είναι μια καπιταλιστική χώρα. Αυτό δεν είναι μια αφαίρεση, αλλά ένας προσδιορισμός της οικονομικής βάσης, των σχέσεων παραγωγής, του εποικοδομήματος που παράγεται πάνω σε αυτή τη βάση, και αλληλοτροφοδοτούνται για τη διαιώνιση και αναπαραγωγή των κυρίαρχων σχέσεων στην οικονομία και την πολιτική. Ο προσδιορισμός όμως «καπιταλιστική χώρα» δεν επαρκεί για να περιγράψει την πραγματικότητα της Ελλάδας και το πώς εξελίσσονται διάφορες διαδικασίες και γεγονότα. Ο προσδιορισμός της Ελλάδας ως «εξαρτημένης καπιταλιστικής χώρας» μας δίνει μια πιο ολοκληρωμένη έννοια, έναν καλύτερο προσδιορισμό της πραγματικότητας του οικονομικού – πολιτικού –κοινωνικού καθεστώτος της χώρας. Η έννοια «εξαρτημένη καπιταλιστική χώρα» μας βοηθά να αναλύσουμε καλύτερα την εξελισσόμενη πραγματικότητα και μας δίνει επαρκή «εργαλεία» ερμηνείας και αποκωδικοποίησης μιας σειράς από φαινόμενα και καταστάσεις που διέπουν και ορίζουν την ελληνική πραγματικότητα. Οι όροι «εξαρτημένη» και «καπιταλιστική» δεν είναι ισοβαρείς σε σημασία. Ο όρος «εξαρτημένη» έχει μια δεσπόζουσα σημασία για την ποιότητα του καπιταλισμού στην Ελλάδα, για το βάθος του, για τις ιδιαίτερες μορφές που αυτός εξελίσσεται, για τις κρίσεις που γνωρίζει, για το πολιτικό εποικοδόμημα που δημιουργείται και αναπαράγεται, για ολόκληρο το πολιτιστικό και ιδεολογικό πλέγμα που κυριαρχεί.

Ο «εκσυγχρονισμός» της εξάρτησης

Η εξάρτηση λοιπόν υπήρχε ως δομικό στοιχείο, αλλά ο καπιταλισμός εξελίσσεται, είναι πιο «κινητικός», πιο άμεσος και δημιουργεί διαρκώς νέα ποσοτικά δεδομένα. Για παράδειγμα, η ανάπτυξή του είναι βραχεία τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, η χώρα είναι κυρίως αγροτική. Μόλις στις αρχές του 1960 η βιομηχανική παραγωγή θα ξεπεράσει την αγροτική σε αξία στη διάρθρωση του ΑΕΠ. Στις δεκαετίες του 1960 και ’70 η Ελλάδα (μαζί με την Ιαπωνία) θα αναφέρεται ως μια χώρα του ΟΟΣΑ με τους πιο γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης (7% ετησίως), πορεία που θα ανακοπεί στο δίχρονο 1972-1974, όταν η χώρα θα γνωρίσει μια μεγάλη οικονομική κρίση. Από τότε δεν θα «πιαστούν» ξανά τέτοιοι ρυθμοί. Μεταπολεμικά, η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα έγινε με ατμομηχανή το τρίπτυχο «οικοδομή – άδηλοι πόροι (κυρίως ναυτιλιακά εμβάσματα) – τουρισμός», με μια επιδοτούμενη και προστατευμένη κρατικά βιομηχανία και μια επιλογή από τις αρχές του 1960 για σύνδεση της χώρας με την ΕΟΚ. Πάνω σε αυτή τη βάση δημιουργήθηκαν νέα πρότυπα ζωής και κατανάλωσης, νέα στρώματα στις πόλεις (ειδικά στην Αθήνα) και διαφοροποιήσεις στην ύπαιθρο. Το ξένο κεφάλαιο είχε μια προνομιακή θέση σε νευραλγικούς τομείς της οικονομίας, ενώ δεν ήταν λίγες οι αποικιοκρατικού τύπου διεθνείς συμβάσεις και επενδύσεις σε διάφορους τομείς. Αυτά λίγο πολύ επισημαίνονταν και λέγονταν στους χώρους της Αριστεράς στις δεκαετίες του 1960 και ’70, το δε ΠΑΣΟΚ των πρώτων χρόνων (1974-81) στήριξε πολλές αναλύσεις, και κυρίως τη ρητορική του, σε αυτά τα στοιχεία.

Με τη Μεταπολίτευση όμως τίθενται οι βάσεις μιας μεγαλύτερης προσαρμογής και υπαγωγής της οικονομίας της χώρας προς τις ανάγκες και τις αναζητήσεις ή τα μοντέλα που επιβάλλει ο διεθνής καπιταλισμός, και δημιουργείται το πρότυπο του «εκσυγχρονισμένου μεταπρατισμού» ως το μοναδικό που μπορεί να ακολουθήσει η χώρα στις σύγχρονες συνθήκες. Η εξάρτηση «εκσυγχρονίζεται» κι αυτή, δηλαδή, πλάι σε κλασικές μορφές που είχε, αποκτά και νέα εργαλεία, νέες «εφαρμογές», με αποτέλεσμα να βαθαίνει ακόμα περισσότερο – ενώ δίνεται η αίσθηση ότι η χώρα συγκλίνει με πιο ανεπτυγμένες, ότι μετέχει στο κλαμπ των προηγμένων χωρών, ότι έχει ξεπεράσει την όποια καθυστέρησή της, ότι προλαβαίνει τα τρένα, τα ραντεβού και ανταποκρίνεται στις προκλήσεις κάθε νέας εποχής.

Η έννοια της εξάρτησης απαιτεί κι αυτή μια ορισμένη διευκρίνιση. Προϋποθέτει την παραδοχή (και φυσικά την ανάλυση) ότι δεν υπάρχουν ισομεγέθη ισοδύναμα κράτη και οικονομίες στον κόσμο, ότι η εξέλιξη του καπιταλισμού οδηγήθηκε ή και πραγματοποιήθηκε από ορισμένα ισχυρά κέντρα, ότι το πέρασμα στην εποχή του ιμπεριαλισμού και του μονοπωλιακού κεφαλαίου έγινε μέσα από την επιβολή άνισων σχέσεων ανάμεσα σε χώρες, ότι πέρα από ανοικτές αποικιοκρατικές σχέσεις, δημιουργήθηκε σωρεία και ποικιλία μορφών εξάρτησης πολλών χωρών από τα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα. Προϋποθέτει την παραδοχή και την ανάλυση ότι μια χούφτα χωρών συγκεντρώνει τεράστια δύναμη και επιβάλλει όρους και κανόνες, καθορίζει τη διεθνή οικονομική πολιτική, ελέγχει παγκόσμιες αγορές, εκμεταλλεύεται εργατική δύναμη και πλουτοπαραγωγικές δυνάμεις σε διεθνές επίπεδο, μοιράζει τον κόσμο και τις αγορές, δημιουργεί τεράστια καρτέλ, ενώ αυτές οι χώρες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την παγκόσμια οικονομία. Η αφαίρεση αυτού του στοιχείου από την παγκόσμια πραγματικότητα οδηγεί αναγκαστικά σε μια αντίληψη ότι οι εξελίξεις σε κάθε χώρα καθορίζονται αποκλειστικά από τις εσωτερικές αντιθέσεις, από την ταξική πάλη που διεξάγεται στο εσωτερικό τους – σαν ο κόσμος να αποτελείται από ένα γαλαξία ξεκομμένων εθνικών κοινωνικών σχηματισμών όπου οι αποφάσεις, οι κατευθύνσεις, η οικονομική ανάπτυξη, η εξωτερική πολιτική κ.λπ. αποτελούν ζητήματα μόνο ενός εσωτερικού συσχετισμού δυνάμεων. Σύμφωνα με αυτήν την «αριστερή» κριτική, η εξάρτηση θεωρείται μια έννοια ρετρό, μια έννοια που υποβαθμίζει τον ρόλο της ταξικής πάλης εντός κάθε ξεχωριστού κοινωνικού σχηματισμού. Πίσω από αυτή τη θεώρηση σχεδόν όλες οι καπιταλιστικές χώρες θα ακολουθήσουν την τάση διεθνοποίησης του κεφαλαίου και θα καταστούν κι αυτές ιμπεριαλιστικές χώρες, συμμετέχοντας στην «ιμπεριαλιστική αλυσίδα». Η Ελλάδα ως πλήρες μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ ήδη έχει μια θέση σε αυτήν(*)…

Τι / Ποιους υπηρετούν οι ντόπιες ελίτ

Όταν λοιπόν λέμε ότι η Ελλάδα είναι μια εξαρτημένη καπιταλιστική χώρα, εννοούμε σαφώς ότι η εξάρτηση σημαδεύεται από τη σχέση που έχει η χώρα, η οικονομία, η πολιτική, η εξέλιξή της με τις επιδιώξεις, τους στόχους, τα συμφέροντα, τους μηχανισμούς, τα δίκτυα των Μεγάλων Δυνάμεων – εν προκειμένω των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, και πιο συγκεκριμένα σήμερα από τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία κ.λπ.).

Σε όλους τους τομείς (οικονομία, πολιτική, δίκαιο, ένοπλες δυνάμεις, διεθνείς σχέσεις, κρατικός μηχανισμός, κυρίαρχη ιδεολογία, υλικοί ιδεολογικοί μηχανισμοί, πολιτισμός κ.λπ.) οι εξελίξεις και οι αναδιαρθρώσεις εντός της χώρας καθορίζονται πρωτίστως και κυρίως με βάση τις ανάγκες και τους σχεδιασμούς του διεθνούς μονοπωλιακού κεφαλαίου, τις εντολές των υπερεθνικών ολοκληρώσεων (π.χ. Ε.Ε.) και των μεγάλων ιμπεριαλιστικών χωρών. Όποιος αφαιρέσει –για οποιονδήποτε λόγο και κάτω από οποιαδήποτε ανάλυση– την ποιότητα της εξάρτησης, δεν μπορεί να διακρίνει και να εκτιμήσει τη σύγχρονη ιστορία και τις εξελίξεις στη χώρα μας μέχρι τις μέρες μας.

Η σχέση / ποιότητα «εξαρτημένη καπιταλιστική χώρα» διαμεσολαβείται εσωτερικά από μια μεγαλοαστική τάξη (τις αποκαλούμενες ελίτ) που υπηρετεί αυτό το σύστημα, πλουτίζει από τη διαιώνισή του, εξασκεί την ηγεμονία της βασιζόμενη σε αυτούς τους δεσμούς (και το διακηρύσσει εμφατικά: «ανήκομεν στη Δύση», «είμαστε η Δύση», «ισότιμο πλήρες μέλος της Ε.Ε.», «σωστή πλευρά της ιστορίας»). Και πάνω σε αυτό κτίζει τις απαραίτητες κοινωνικές συμμαχίες της, κυρίως με στρώματα της ανώτερης μεσαίας αστικής τάξης, και διαρθρώνει ολόκληρη την πολιτική ζωή, τη διοίκηση, το δίκαιο, τις εργασιακές σχέσεις, τα ΜΜΕ σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προδιαγραφές του μοντέλου.

Ο ελληνικός κοινωνικός σχηματισμός καθορίζεται από τη σχέση / ποιότητα «εξαρτημένη καπιταλιστική χώρα», και ολόκληρο το πολιτικό πεδίο, το πολιτικό και πολιτειακό εποικοδόμημα έχει προσανατολιστεί στην υπηρέτηση αυτής της σχέσης: την υπηρετεί, τη διαιωνίζει, την αναπαράγει. Ο ελληνικός αστισμός, η ολιγαρχία στην Ελλάδα, ο πολιτικός κόσμος, ολόκληρο το κρατικό εποικοδόμημα δεν ανταποκρίθηκε, ούτε ανταποκρίνεται στον στόχο μιας αυτοδύναμης παραγωγικής δομής και παραγωγικής ανασυγκρότησης που να απαντά σε ανάγκες της κοινωνίας και της χώρας, Ούτε βεβαίως μπορεί να ακολουθήσει μια εθνικά ανεξάρτητη πολιτική κατεύθυνση.

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καπιταλισμού στην Ελλάδα

Ας δούμε όμως και την πλευρά «καπιταλιστική χώρα». Αυτό σημαίνει μια ορισμένη ανάπτυξη του καπιταλισμού στην οικονομία και μια κυριαρχία των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Στις τελευταίες δεκαετίες ενισχύθηκαν οι καπιταλιστικές σχέσεις, καθώς και ο μονοπωλιακός τομέας της οικονομίας. Οι υπηρεσίες απόκτησαν κεντρικότερο ρόλο, ενώ συνεχίστηκε η αποβιομηχάνιση και ο αφελληνισμός της οικονομίας, προωθήθηκε μια γενναία απολίπανση μεσαίων στρωμάτων και αυτοαπασχολούμενων και συρρικνώθηκε η αγροτική παραγωγή με βασική κατεύθυνση το κτύπημα της μικρής και μεσαίας αγροτιάς. Ο τραπεζικός τομέας, οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές, συγκεντρώθηκαν σε ισχυρούς ομίλους του πολυεθνικού κεφαλαίου, ενώ ο δανεισμός και το χρέος απόκτησαν κυρίαρχη θέση στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας και έγιναν ένα κύριο κανάλι της υπαγωγής και εξάρτησης της χώρας στο πολυεθνικό κεφάλαιο (ΕΚΤ, Δανειστές, «αγορές», οίκοι αξιολόγησης κ.λπ.).

Η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας σαν στρατηγική επιλογή βάθυνε διαδικασίες εξάρτησης. Στο όνομά της προωθήθηκαν αναδιαρθρώσεις οικονομικές, διοικητικές, κρατικές, αφαιρέθηκαν εργαλεία και θεσμοί οικονομικής κυριαρχίας, η οικονομία «διεθνοποιήθηκε», δηλαδή άνοιξε προς το διεθνές κεφάλαιο και τις αγορές. Πάνω σε αυτή τη βάση η Ελλάδα ακολούθησε πιστά όλες τις μεταβολές και τις προδιαγραφές των διεθνών οργανισμών και κέντρων. Τόσο όσον αφορά τις πολιτικές διαχείρισης της κρίσης και την επιβολή μεγάλων πακέτων λιτότητας, όσο και σαφείς οδηγίες για την «τριτοποίηση» της οικονομίας της χώρας (αποβιομηχανοποίηση, στροφή στις υπηρεσίες κάθε είδους) στο όνομα μεγάλων καμπανιών όπως «η πρόκληση του 1992», το τρένο της «μεταβιομηχανικής εποχής», και πρόσφατα η «πράσινη μετάβαση» και ο «ψηφιακός μετασχηματισμός».

Επομένως, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καπιταλισμού στην Ελλάδα, όπως η λειτουργία του ως διαμετακομιστικό κέντρο, ως μεταπρατικός χώρος, ως αγορά και έλεγχος κρίσιμων τομέων (ορυκτός πλούτος, ενέργεια), ως χώρα χαμηλού εργατικού κόστους και χώρα εξαγωγής μεταναστών προς τα κέντρα του καπιταλισμού, ακολουθείται πρακτικά μια πορεία προσαρμογών στις ανάγκες και την πορεία: α) της διεθνούς οικονομικής κρίσης και των μορφών εκδήλωσής της στην Ελλάδα, ή των επιπτώσεων που τα διεθνή της κύματα επιφέρουν στην Ελλάδα, και β) στις διαρκείς αναδιαρθρώσεις και τα προγράμματα που προβλήθηκαν από τα διεθνή κέντρα και έπρεπε να ακολουθηθούν από μικρές ή μεσαίες χώρες με μεγάλες διασυνδέσεις και εξαρτήσεις από τα διεθνή ισχυρά κέντρα.

Ο «εξευρωπαϊσμός» της χώρας σήμαινε μια ένταση και έναν εκσυγχρονισμό του μεταπρατικού υπεργολαβικού χαρακτήρα τομέων και επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Πολλές γεωπολιτικές ανάγκες και αλλαγές στον παγκόσμιο ενεργειακό τομέα και το παγκόσμιο εμπόριο απαιτούσαν αναγκαίες προσαρμογές της χώρας ως κυρίως διαμετακομιστικού κόμβου, όπως λιμάνια, αεροδρόμια, logistics, και άρα αλλαγές σε υποδομές, μεταφορές, τηλεπικοινωνίες, και παράλληλα μια εξειδίκευση υπηρεσιών με μια προνομιακή θέση του «τουριστικού προϊόντος». Σε μια στιγμή, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, την εποχή του Σημιτισμού, είχαν καλλιεργηθεί αυταπάτες για μια νέα Μεγάλη Ιδέα της σύγχρονης Ελλάδας: «Είσοδος στο ευρώ – Ολυμπιάδα 2004 – Εξόρμηση στο Βαλκανικό Ελντοράντο». Ήδη το χρέος είχε θεριέψει, το ισοζύγιο εισαγωγών εξαγωγών ήταν μονίμως αρνητικό και διευρυνόταν, η κρίση έδειχνε τα δόντια της και πολλά πρόδρομα σημάδια της σε διάφορες χώρες, και σε χώρες όπως η Αργεντινή είχαμε ήδη χρεοκοπίες της οικονομίας. Σε λίγο θα έρχονταν και η σειρά της Ελλάδας με τη Χρεοκοπία του 2010, τα μνημόνια και ό,τι ακολούθησε.

Χρεοκοπία, εκχώρηση κυριαρχίας και ευθυγραμμίσεις

Αυτή είναι γνήσιο παιδί του εξαρτημένου καπιταλιστικού χαρακτήρα της χώρας, γνήσιο παιδί του «εκσυγχρονισμένου μεταπρατισμού». Γιατί μπορεί η κρίση να ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και μετά να επεκτάθηκε στην Ευρώπη, αλλά οι επιπτώσεις της δεν ήταν ίδιες για κάθε χώρα. Ούτε οι μορφές εκδήλωσής της σε κάθε χώρα, ούτε τα τραντάγματα που δημιουργήθηκαν ήταν ίδια στις ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες και στις εξαρτημένες καπιταλιστικές χώρες, και ιδιαίτερα σε μια χώρα σαν την Ελλάδα – όπου μια άρχουσα τάξη έκανε ό,τι μπορούσε για να οδηγηθούμε στη χρεοκοπία και, αφού φτάσαμε σε αυτήν, φρόντισε να «παραχωρήσει» περισσότερη κυριαρχία στους Δανειστές και να μετατρέψει τη χώρα σε μια αποικία νέου τύπου. Αλλά και οι «λύσεις» που εφαρμόστηκαν με άμεση παρέμβαση των διεθνών κέντρων στην Ελληνική Χρεοκοπία του 2010 είχαν μια εξόφθαλμη επιβολή και παραπέρα γιγάντωση και εμβάθυνση της εξάρτησης της χώρας. Από τότε έχουμε ένα νέο καθεστώς στην Ελλάδα: καθεστώς επιτήρησης, ελέγχου, καθεστώς υποβάθμισης της χώρας σε μισοαποικία του διεθνούς κεφαλαίου, των Δανειστών, της Τρόικας, καθεστώς που μοιάζει με αυτά του «Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου» προηγούμενων δεκαετιών, ή με καθεστώτα σε κατεχόμενες χώρες μετά από πολέμους. Αυτές τις αλήθειες τις καταλαβαίνει και τις αισθάνεται κάθε λαϊκός άνθρωπος (και αυτό φάνηκε περίτρανα την περίοδο 2010-2015), αλλά δεν μπορούν να τις «πιάσουν», να τις αισθανθούν αναλυτές, διανοούμενοι ή και φορείς της Αριστεράς…

Υπάρχει όμως και μια πολιτική διάσταση της ποιότητας «εξάρτηση». Εκχώρηση κυριαρχίας σε άλλα κέντρα, επομένως μείωση της κυριαρχίας της χώρας, προσαρμογή σε μεγάλους γεωπολιτικούς αναδασμούς ακόμα και σε βάρος της κυριαρχίας της χώρας: Διάλυση Βαλκανίων, πόλεμος Γιουγκοσλαβίας, παράδοση Οτσαλάν, Ίμια – Μαδρίτη – Ελσίνκι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, εγκατάλειψη της Κύπρου και υποστήριξη του Σχεδίου Ανάν-Μπους που ο κυπριακός λαός απέρριψε με δημοψήφισμα το 2004, συμμετοχή σε αποστολές του ΝΑΤΟ (Κόσοβο, Αφγανιστάν κ.λπ.), εξοπλιστικά προγράμματα και μετατροπή της χώρας σε ορμητήριο ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, επέκταση των βάσεων σε Σούδα, Αλεξανδρούπολη, Λάρισα, αλλαγή προσανατολισμού απέναντι στις αραβικές χώρες και πλήρης στήριξη του Ισραήλ, ενεργή συμμετοχή στον πόλεμο της Ουκρανίας με αποστολή στρατιωτικού υλικού και αποστρατιωτικοποίηση νησιών Ανατολικού Αιγαίου, ψήφιση όλων των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας και ανάδειξη της χώρας αυτής σε εχθρό της Ελλάδας, προθυμία να ανταποκριθεί σε ό,τι ζητηθεί για να βρίσκεται «στη σωστή πλευρά της ιστορίας». Όλα αυτά εντελώς φανερά, διακηρυγμένα και επίσημα. Διότι υπάρχει και μια άλλη πλευρά, λιγότερο ορατή: η δράση των Πρεσβειών και των πρέσβεων, τα ειδικά κλιμάκια και οι άνθρωποι που έχουν επαφές με υπηρεσίες, κι όλο το πλέγμα σχέσεων τέτοιου επιπέδου…

Η ιδεολογική επίθεση στη θέση περί εξαρτημένου χαρακτήρα της Ελλάδας έχει μακρά ιστορία μέσα στην 50ετία της Μεταπολίτευσης, και θα ασχοληθούμε με αυτήν παρακάτω. Απλά σημειώνουμε πως η αστική και η αριστερή οπτική συγκλίνουν με περίεργο τρόπο, θέλοντας να απαλλαγούν από την ποιότητα «εξάρτηση». Για προφανείς λόγους η αστική οπτική, για ιδεολογικούς λόγους (αλλά και για 
λόγους προσαρμογής και ενσωμάτωσης) η Αριστερά.

πηγή: edromos.gr

______________________________________________

(*) Ο Ρούντι Ρινάλντι είναι εκδότης του Δρόμου της ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, συγγραφέας και αρθρογράφος - πολιτικός αναλυτής. Υπήρξε επικεφαλής της πολιτικής ομάδας και των εκδόσεων Α/συνέχεια, στη συνέχεια της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Ελλάδας (ΚΟE) που συμμετείχε ως τάση στον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς - ΣΥΡΙΖΑ. Διετέλεσε μέλος της ΚΕ της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ, όργανα από τα οποία παραιτήθηκε τον Ιούλιο του 2015, διαφωνώντας με τις επιλογές της τότε ηγεσίας.

Μια κυβέρνηση που έπρεπε να έχει φύγει, και μια αντιπολίτευση «λαπάς των λαπάδων»

    Ποια όπλα είχε μέχρι σήμερα ο Μητσοτάκης; Στην ουσία ότι «έπαιζε» μόνος του χωρίς αντιπάλους και με αντιπολίτευση εντελώς ανίσχυρη, έως απούσα. Ότι εμφανιζόταν ως αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος τουλάχιστον μέχρι το 2027

 Ρούντι Ρινάλντι*

Η σχετική μεταμφίεση τόσο της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης, ακριβώς μετά τη μεγαλειώδη κινητοποίηση της 26ης Ιανουαρίου και τις εξελίξεις που τροφοδότησε, δημιουργούν ένα νέο σκηνικό. Οι συστημικές δυνάμεις δύσκολα θα το προσπεράσουν χωρίς να «βραχούν», χωρίς να δοκιμαστούν σοβαρά. Αυτό συμβαίνει επειδή το «ακαταδίωκτο» που είχαν θεσπίσει, και η ενεργοποίηση κυβέρνησης – διοικητικού μηχανισμού – δικαιοσύνης για τη συγκάλυψη των αιτιών και των ευθυνών για το έγκλημα των Τεμπών, έχουν ήδη απονομιμοποιηθεί. Σε τέτοιο βαθμό που προκαλούνται ισχυροί τριγμοί, φέρνοντας στην επιφάνεια μια μεγάλη πολιτική και θεσμική κρίση, μια τεράστια κρίση εκπροσώπησης και γενικής δυσπιστίας προς το πολιτικό σύστημα συνολικά. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση, όχι επειδή πιέζεται από την αντιπολίτευση, αλλά επειδή υπάρχει αυτό το ενεργό λαϊκό ρήγμα και ακηδεμόνευτο ρεύμα – το οποίο δείχνει μεγαλύτερη αξιοπιστία και σεβασμό στους γονείς των θυμάτων και τον σύλλογό τους παρά στα κόμματα, στους επίσημους θεσμούς, στην «τυφλή» δικαιοσύνη.

Είναι σε όλους κατανοητό ότι αν δεν υπήρχε αυτή η ανεξάρτητη μεταβλητή, αν δεν υπήρχε η δραστηριοποίηση των γονιών και το μεγάλο κίνημα σε όλη τη χώρα, η υπόθεση θα είχε πάρει τη γνωστή άγουσα… Επί δύο χρόνια η κυβέρνηση έκανε ό,τι μπορούσε για τη συγκάλυψη της υπόθεσης και την παρεμπόδιση της αλήθειας. Η δε αντιπολίτευση ασχολιόταν κυρίως με τις εσωτερικές υποθέσεις και τις εκλογικές της αποτυχίες. Επιπλέον, και τα δύο κόμματα της αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ) συνδέονται πολλαπλά με τις μνημονιακές πολιτικές, την απαξίωση και ιδιωτικοποίηση του σιδηρόδρομου, τη διάλυση της πολιτικής προστασίας, την υπογραφή αποικιοκρατικών συμβάσεων, την ανυπαρξία κάθε ελέγχου. Ναι, το έγκλημα έγινε στη «βάρδια» της Ν.Δ., που φέρει τις κύριες και βασικές ευθύνες. Αλλά και οι υπόλοιποι δεν έκαναν τίποτα για να λάμψει η αλήθεια και να αποδοθούν οι ευθύνες. Δεν είναι απλά ανικανότητα ή έλλειψη πείρας. Είναι εκδήλωση μιας βαθιάς συνενοχής.

Μια κυβέρνηση σε κρίση, μια κυβέρνηση που έπρεπε να έχει φύγει…

Ο αναγνώστης θα ξαφνιαστεί από την έκφραση «λαπάς των λαπάδων» που αποδίδεται στην αντιπολίτευση. Δεν είναι δική μου· τη δανείζομαι από τον κ. Μανώλη Κοττάκη. Όπως γράφει σε άρθρο του με τίτλο «Ἡ ρίζα τῆς ἀμφισβητήσεως» στην Εστία (4/2/2025), υπάρχουν «πολῖτες πού βαρέθηκαν τήν ἀντιπολίτευση τοῦ λαπᾶ καί τῶν λαπάδων. Τήν ἀντιπολίτευση τῶν σκοπιμοτήτων καί τῶν βολικῶν προτεραιοτήτων». Δεν απέχει από την πραγματικότητα, διότι ο Μητσοτάκης δεν έχει πιεστεί καθόλου από τη συγκεκριμένη αντιπολίτευση. Πίεση νοιώθει από την κοινωνία που είναι σε κίνηση γύρω από το θέμα των Τεμπών, από το εσωτερικό της Ν.Δ., από τους ψηφοφόρους, από κέντρα των ελίτ, πιθανά και από εξελίξεις που αφορούν και διεθνή κέντρα. Καθόλου από την αντιπολίτευση των ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ.

Γιατί όμως είναι χαλαρή η στάση της αντιπολίτευσης; Ο βασικός λόγος είναι η πρόσδεση στα ίδια κέντρα (μνημονιακά και ελίτ του τόπου) και οι ιδιαίτερες ευθύνες που αυτά τα κόμματα φέρουν, όντας μέρος του πολιτικού συστήματος που εφάρμοσε τις τελευταίες δεκαετίες αυτές τις πολιτικές. Γεγονός που γνωρίζει καλά ο κ. Μητσοτάκης και η Ν.Δ. και το εκμεταλλεύονται διαρκώς, όσο φυσικά δεν νοιώθουν μια γνήσια λαϊκή πίεση. Τώρα όμως υπάρχει ένα ενεργό τεράστιο ρήγμα, αυτό των Τεμπών, που συμπίπτει με αλλαγές και διεργασίες οι οποίες έχουν ενεργοποιηθεί και από το ωστικό κύμα Τραμπ· κανείς δεν μπορεί να προδιαγράψει τι θα γίνει από τη «συνάντηση» αυτών των «τεκτονικών πλακών»… Το σίγουρο είναι ότι κυοφορούνται εξελίξεις.

Ποια όπλα είχε μέχρι σήμερα ο Μητσοτάκης; Στην ουσία ότι «έπαιζε» μόνος του χωρίς αντιπάλους και με αντιπολίτευση εντελώς ανίσχυρη, έως απούσα. Ότι εμφανιζόταν ως αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος τουλάχιστον μέχρι το 2027. Οι τριγμοί βέβαια είχαν ήδη κάνει την εμφάνισή τους (δημοτικές εκλογές, αποχή και πτώση στις ευρωεκλογές κ.λπ.), αλλά ο εκβιασμός ότι μπορεί να αιφνιδιάσει με εκλογές τρόμαζε όλους στην αντιπολίτευση. Τώρα τέτοια φυγή προς τα μπρος από μεριάς Μητσοτάκη δεν μπορεί να γίνει, επειδή είναι στριμωγμένος και σε άμυνα, με ανοικτό το θέμα των Τεμπών –το οποίο παίρνει διαστάσεις πολιτικής κρίσης– και με επίγνωση ότι δεν υπάρχει 41%. Και ότι, ακόμα κι αν φτάσει μέχρι το 2027, θα είναι διαρκώς με την πλάτη στο τοίχο και με ενεργό το θέμα των Τεμπών.

Η στροφή που έκανε η κυβέρνηση και ο Μητσοτάκης μετά την 26η Ιανουαρίου (παραδοχή κάποιων λαθών και χειρισμών, αποδοχή προανακριτικής επιτροπής για τον Τριαντόπουλο), η σωρεία των στοιχείων που άρχισαν να βγαίνουν (και όλα δείχνουν ότι θα συνεχιστούν οι αποκαλύψεις), και η επιμονή στην υποψηφιότητα κ. Τασούλα για πρόεδρο της Δημοκρατίας (υποψηφιότητα άμυνας και οχύρωσης του ίδιου του Μητσοτάκη μπροστά σε όσα έρχονται), δείχνουν μεγάλες και πραγματικές δυσκολίες της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού.

● Ο πρωθυπουργός (όλη η χώρα αυτό πιστεύει) έδωσε εντολή στον Τριαντόπουλο να γίνουν όλες οι «εκκαθαριστικές» μπαζωματικές επιχειρήσεις τις πρώτες μέρες μετά το έγκλημα. Δεν μπορούσε κανείς να πάρει μια τέτοια πρωτοβουλία χωρίς διαταγή του πρωθυπουργού και χωρίς άμεση ανάμιξή του.

● Ο πρωθυπουργός είπε συνειδητά ψέματα δύο εβδομάδες μετά, όταν διαβεβαίωνε ότι δεν υπήρχε κανένα παράνομο και εύφλεκτο φορτίο. Σήμερα όλοι ξέρουμε ότι αυτό ήταν ψέμα. Τώρα λέει ότι τον ενημέρωσε ελλιπώς η Hellenic Train…

● Ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να μην ήξερε ποιους διόριζε στην επιτροπή της Βουλής και τη στάση που κράτησαν στη διάρκεια των εργασιών της (Νοέμβριος 2023 – Μάρτιος 2024). Ο κ. Μαρκόπουλος και ο κύριος Τασούλας πρωτοστάτησαν σε ασχήμιες και σε προσπάθειες συγκάλυψης. Τώρα ο Μητσοτάκης αδειάζει κάπως τον Μαρκόπουλο και προβιβάζει τον Τασούλα σε πρόεδρο της Δημοκρατίας. Δεν είναι απλά κομματική επιλογή, είναι επιλογή του περιβάλλοντος Μητσοτάκη και Μαξίμου για τις ταραχώδεις καταστάσεις που έρχονται…

● Ο πρωθυπουργός νόμισε ότι μετά από 40-50 μέρες το ζήτημα θα είχε ξεχαστεί, όπως του έλεγε ο Αμερικανός σύμβουλος επικοινωνίας που είχε προσλάβει. Το 41% που πήρε στις εκλογές τον έκανε ακόμα πιο αλαζονικό.

● Ο πρωθυπουργός είναι επικεφαλής της ΕΥΠ. Δεν μπορεί να μην έχει ζητήσει να μάθει και να καμώνεται πως δεν ξέρει τι φορτίο είχε το τρένο, σε ποιον ανήκε, ποιος ο παραλήπτης του. Όχι, αυτό δεν είναι θέμα γενικά της δικαιοσύνης να το ανακαλύψει. Καμία αρμόδια αρχή δεν έκανε το παραμικρό τις πρώτες μέρες. Για όλα έφταιγε ο σταθμάρχης. Τα στοιχεία που ήρθαν στο φως ήταν αποτέλεσμα της έρευνας που έκαναν οι συγγενείς και εμπειρογνώμονες, που δικαιολογημένα έχουν φόβους για τη ζωή τους…

Το αφελές ερώτημα που θέτουν οι κυβερνητικοί παράγοντες «ποιον άραγε να θέλουμε να συγκαλύψουμε;» απαντιέται ευκόλως: Όλο το κύκλωμα, όλους τους μηχανισμούς, όλα τα παράνομα φορτία, όλες τις διασυνδέσεις και υπηρεσίες που είναι αναμιγμένες. Αυτό που δεν υπολόγισαν είναι ότι το μέγεθος και η έκθεση του εγκλήματος δεν μπορούσε να συγκαλυφθεί, εφόσον γονείς και κίνημα είχαν ενεργοποιηθεί.

Το αμέσως φυσιολογικό αίτημα, να φύγει, να παραιτηθεί ο Μητσοτάκης και η κυβέρνηση της Ν.Δ., δεν διατυπώθηκε από κανέναν πολιτικό της συγκεκριμένης αντιπολίτευσης. Αυτό προσπαθεί να αποφύγει ο Μητσοτάκης, ποντάροντας και στο γεγονός ότι αυτό δεν διατυπώνεται ευθέως από κανέναν επίσημο βασικό πολιτικό φορέα. Η συστημική συμπολίτευση προχωρά προσεκτικά και «αλληλέγγυα»…

Τα «Τέμπη» δεν πρέπει να παραμείνουν μόνο στο πεδίο της απόδοσης δικαιοσύνης και τιμωρίας (όλων) των υπευθύνων, αλλά να θέσουν και τις βάσεις μιας άλλης, καλύτερης Ελλάδας

Η αντιπολίτευση ως «λαπάς των λαπάδων»

Στη χώρα μας ζούμε το παράδοξο της ουσιαστικής απουσίας αντιπολίτευσης. Η διαφορά του πρώτου κόμματος από το σύνολο των δύο κομμάτων που έπονται είναι μεγάλη (41% ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ+ΠΑΣΟΚ 28,6% Ιούνιος 2023). Επιπλέον έχουμε τυπική αξιωματική αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ, με ποσοστό της τάξης 11,4%, αφού εκμεταλλεύτηκε τη διάσπαση-διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά πέρα από τα ποσοστά, το κύριο ζήτημα αφορά τη γραμμή και τη στάση των κομμάτων αυτών απέναντι στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, παρά τους όρκους τους ότι αγωνίζονται για να την νικήσουν. Στις εσωτερικές διενέξεις για ανάδειξη νέων ηγεσιών ή στις διασπάσεις, το κύριο επιχείρημα ήταν ποιος είναι ο ικανότερος να νικήσει τον Μητσοτάκη. Όταν όμως έρχεται η ώρα, και ο Μητσοτάκης είναι τελείως στριμωγμένος, τους πιάνει η υπευθυνότητα. Και δείχνουν ότι δεν θέλουν την πτώση του, δεν θέλουν μια εκλογική αναμέτρηση. Θέλουν τη φθορά του και τη συμμετοχή τους στο συστημικό σκηνικό. Τρία κραυγαλέα παραδείγματα:

• Πρώτο, δεν θέτουν επ’ ουδενί θέμα παραίτησης του Μητσοτάκη, ούτε να φύγει η Ν.Δ. από την κυβέρνηση. Περιμένουν τα πορίσματα, σκέφτονται ποιος και πότε θα κάνει πρόταση μομφής (χρειάζονται 50 βουλευτές και δεν μπορούν να συμφωνήσουν ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ). Ο Ανδρουλάκης μοιάζει υπεύθυνος διότι σκέφτεται ότι το δικαίωμα να ξανατεθεί θέμα πρότασης δυσπιστίας είναι 6 μήνες, οπότε αν γίνει χρήση τώρα χάνεται ένα ατού της αντιπολίτευσης. Δεν σκέφτεται διόλου ότι η κυβέρνηση πρέπει να πέσει τώρα, όχι να μείνει για άλλους 6 μήνες. Ο ΣΥΡΙΖΑ λεονταρίζει τάχα για άμεση πρόταση μομφής, ενώ δια της κας Γεροβασίλη ξεπλένει τον κ. Τασούλα, κάνει λόγο για πλημμέλημα και φαίνεται ότι βάζει πλάτες. Στο ευρωκοινοβούλιο τσακώνονται οι δύο πλευρές (δια των κυρίων Αρβανίτη και Μανιάτη) και για το ποιος εμπόδισε ποιον για να φτάσουν να έχουν μια ακρόαση από τον επίτροπο της Ε.Ε. για τις Μεταφορές… δηλαδή τον κ. Τζιτζικώστα! (τόσο πολύ ανέβασαν τον πήχη).

• Δεύτερο, η πιο ρηχή και πιο απολίτικη στάση φάνηκε και στο ζήτημα της εκλογής προέδρου της Δημοκρατίας, που συνέπεσε με τον «σεισμό» των Τεμπών. Ο κ. Τασούλας έπρεπε να λογοδοτήσει πρώτα για το τι έκανε στην υπόθεση των Τεμπών, κι όχι να είναι υποψήφιος πρόεδρος Δημοκρατίας υποστηριζόμενος μονάχα από τη Ν.Δ., και να αντιπροσωπεύει την χώρα και την πολιτεία για 5 χρόνια. Αν υπήρχε διάθεση αγώνα και πάλης ενάντια στην κυβέρνηση και αυτήν την υποψηφιότητα, δεν θα υπήρχε διόλου η στάση που τήρησε το ΠΑΣΟΚ, να περιμένει την πρόταση της Ν.Δ. Ούτε μετά θα υπήρχαν διαφορετικές υποψηφιότητες από την αντιπολίτευση για το αξίωμα. Ακόμα περισσότερο, μετά τις 26/1, με δεδομένο ότι υπάρχει μια αλλαγή φάσης, έπρεπε να γίνει το παν για να μην περάσει η υποψηφιότητα Τασούλα, λόγω της άμεσης εμπλοκής του στην υπόθεση των Τεμπών. Μια αποχώρηση των κομμάτων από τη διαδικασία ψήφισης για εκλογή προέδρου Δημοκρατίας, θα άφηνε τη Ν.Δ. μόνη στη βουλή, και θα καλούνταν ο λαός να κλιμακώσει τον αγώνα για να τιμωρηθούν οι ένοχοι, να αποδοθεί δικαιοσύνη, να υπάρξει οξυγόνο στην χώρα. Αυτό όμως θα σήμαινε να υπάρχει αντιπολίτευση, και όχι ο «λαπάς των λαπάδων» που λέει ο Κοττάκης.

• Τρίτο, μέχρι τώρα είμεθα «προσεκτικοί». Περιμένουμε πορίσματα, και όταν γίνει μομφή θα την ψηφίσουμε, αλλά δεν θα περάσει με βάση τους συσχετισμούς, και τότε θα περιμένουμε άλλους 6 μήνες «σκληρών αγώνων». Ακόμα και το ΚΚΕ δηλώνει ότι θα ψηφίσει τη μομφή αλλά με άλλο νόημα, δηλαδή και ενάντια στο ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ (στο μυαλό τους, όχι στην πραγματικότητα). Κατά τα άλλα το ΚΚΕ συνεχίζει να δηλώνει ότι «κάνει μομφή κάθε μέρα στους αγώνες, στο δρόμο» κ.λπ. (δηλώσεις Θ. Κωτσαντή, Μ. Κομνηνάκα, Γ. Δελή) και αυτοανακηρύσσεται «πρωτοπορία (για άλλη μια φορά) στον αγώνα για να μην περάσει η συγκάλυψη» (Κουτσούμπας). Άρα έχουμε πρωτοπορία, όλα καλά… Τέλος, ο Γιάννης Μπαλάφας (ΣΥΡΙΖΑ) στις 30/1, λίγες μέρες μετά τις κινητοποιήσεις, θα δηλώσει: «Να παραιτηθεί ο Μητσοτάκης, αλλά δεν χρειάζεται να πάμε σε εκλογές. Ας αντικατασταθεί από κάποιον άλλον του κόμματος». Σαν να υποδεικνύει λύσεις ή οδό διαφυγής. Τέτοια σενάρια δίνουν και παίρνουν μέσα στο πολιτικό σύστημα, δείγμα του τι κυοφορείται ή τι συζητείται σε στενούς κύκλους.

Επιπλέον, αυτή η «αντιπολίτευση» αντιμετωπίζει πολύ πολιτισμένα την «παραίτηση» του Τριαντόπουλου, που θα ενεργοποιηθεί όταν συγκροτηθεί ανακριτική επιτροπή της Βουλής. Μέχρι τότε παραμένει υφυπουργός. Τόσο πολύ μας κοροϊδεύουν! Το ότι ο Τριαντόπουλος θα καθίσει σε κάποιο εδώλιο, είναι ένα δείγμα της εξαιρετικά δύσκολης κατάστασης στην οποία βρίσκεται η κυβέρνηση. Γιατί είναι μια δίωξη σε έναν υπουργό παρά τω πρωθυπουργώ τότε, που ενεργούσε άμεσα κάτω από εντολές του Μητσοτάκη. Μπορεί λοιπόν να κληθεί και ο Μητσοτάκης στην προανακριτική; Βεβαίως. Αλλά γιατί όλο αυτό να μην τεθεί κάτω από το άμεσο αίτημα της παραίτησης και των δύο τώρα;

Έχει θέσει κανείς το αίτημα της επανακρατικοποίησης του ΟΣΕ;

Ο σιδηρόδρομος στην Ελλάδα είναι υπό διωγμόν. Καταργήθηκαν πολλές γραμμές και ιδιωτικοποιήθηκε η βασική γραμμή Αθήνας-Θεσσαλονίκης, όταν πουλήθηκε επί ΣΥΡΙΖΑ στην ιταλική εταιρεία. Σήμερα μετά από όσα έχουν γίνει, δεν πρέπει να τεθεί θέμα να κρατικοποιηθεί ξανά ο ΟΣΕ, να περάσει στο δημόσιο, να αναδιαρθρωθεί σύμφωνα με ανάγκες ασφαλούς μεταφοράς ανθρώπων και εμπορευμάτων, επέκτασης του σιδηροδρομικού δικτύου; Μια τέτοια κίνηση που θα στηρίζονταν από την Πολιτεία θα αύξανε θέσεις εργασίας, θα τόνωνε και την παραγωγή αφού θα μπορούσαν πολλά τμήματα του δικτύου και των αμαξωμάτων να κατασκευάζονται στη χώρα.

Μοιάζουν ουτοπικά όλα αυτά; Ή είναι πραγματικές ανάγκες που θα ξεπερνούσαν σε μεγάλο βαθμό τη μεταπρατική δομή; Τέτοιες προτάσεις έχουν κατατεθεί από το 1980 (προτάσεις Μανώλη Γλέζου) και αντιμετωπίστηκαν με πλήρη αδιαφορία από όλες τις κυβερνήσεις που πέρασαν από τον τόπο. Τα Τέμπη, ως «Τέμπη», δεν πρέπει να παραμείνουν μόνο στο πεδίο της απόδοσης δικαιοσύνης και τιμωρίας (όλων) των υπευθύνων, αλλά να θέσουν και τις βάσεις μιας άλλης, καλύτερης Ελλάδας. Μιας Πολιτείας που με σχέδιο και μέθοδο θα προχωρήσει στην ανασυγκρότηση οικονομίας, παιδείας, πολιτισμού, κυριαρχίας. Ο σιδηρόδρομος και εν γένει οι μεταφορές δεν μπορούν να αφεθούν στα χέρια της αγοράς, των πολυεθνικών, των funds, των κυκλωμάτων λαθρεμπορίας, της Κομισιόν… Όπως και άλλοι κρίσιμοι τομείς: ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, υγεία, παιδεία κ.λπ.

Για όλους αυτούς τους λόγους το ρήγμα, η τομή που φέρνει η υπόθεση των Τεμπών, πρέπει να βαθύνει, στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης ενός πιο συνολικού προβλήματος: του υπαρξιακού ζητήματος της χώρας. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με ταχυδακτυλουργικό τρόπο ή με ένα θαύμα: απαιτεί τη μέγιστη κινητοποίηση και ενεργοποίηση πνευματικών και ζωντανών εργαζόμενων δυνάμεων της Ελλάδας, σε αντιπαράθεση με όσες δυνάμεις θέλουν να παραμείνουμε σε ένα καθεστώς φθοράς, μαραζώματος, υποτέλειας, διαφθοράς και διαπλοκής.

πηγή: edromos.gr

_________________________________________________

(*) Ο Ρούντι Ρινάλντι είναι εκδότης του Δρόμου της ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, συγγραφέας και αρθρογράφος - πολιτικός αναλυτής. Υπήρξε επικεφαλής της πολιτικής ομάδας και των εκδόσεων Α/συνέχεια, στη συνέχεια της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Ελλάδας (ΚΟE) που συμμετείχε ως τάση στον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς - ΣΥΡΙΖΑ. Διετέλεσε μέλος της ΚΕ της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ, όργανα από τα οποία παραιτήθηκε τον Ιούλιο του 2015, διαφωνώντας με τις επιλογές της τότε ηγεσίας.

Ρούντι Ρινάλντι: Τα Τέμπη ως ενεργός πολιτικός παράγοντας

     Όταν λέμε «Τέμπη» σήμερα όλοι κατανοούν και αναφέρονται σε ένα συστημικό έγκλημα που έγινε στη «βάρδια» της κυβέρνησης Μητσοτάκη, η οποία με απύθμενο κυνισμό και κινήσεις έντονα παρακρατικές προώθησε ένα «μπάζωμα» και μια συγκάλυψη. 

Ρούντι Ρινάλντι*

Η πολιτική ζωή της χώρας μετά την τεράστια λαϊκή κινητοποίηση σε όλη την Ελλάδα (αλλά και σε πολλές πόλεις του εξωτερικού) μπαίνει σε νέα φάση. Το ενεργό και βαθύ ρήγμα που προκάλεσε το συστημικό έγκλημα των Τεμπών, και ιδιαίτερα η επιχείρηση συγκάλυψής του, προκαλούν έναν σεισμό, ένα μεγάλο πολιτικό ζήτημα. Αυτό αλλάζει πολλά δεδομένα, και σπρώχνει σε μια ουσιαστική αποτίμηση και εκτίμηση της κατάστασης που δημιουργεί και της δυναμικής που προκαλεί.

Τι είναι όμως τα «Τέμπη», και πώς εισέβαλαν στην πολιτική σκηνή της χώρας;

Ξεκαθαρίζουμε εξαρχής: Τα Τέμπη είναι η πιο εμφανής, η πιο μαζική, η πιο πολυσυλλεκτική διαδικασία και διαθεσιμότητα γύρω από μια πρωτοβουλία που πήραν οι συγγενείς των θυμάτων. Είναι η πιο καθαρή, αποφασιστική, μακρόχρονη συσσώρευση αξιοπιστίας, εμπιστοσύνης και ελπίδας που εκφράζει ένα γνήσιο πάνδημο αίτημα για Δικαιοσύνη, Αλήθεια και Οξυγόνο στη χώρα.

Όταν λέμε «Τέμπη» σήμερα όλοι κατανοούν και αναφέρονται σε ένα συστημικό έγκλημα που έγινε στη «βάρδια» της κυβέρνησης Μητσοτάκη, η οποία με απύθμενο κυνισμό και κινήσεις έντονα παρακρατικές προώθησε ένα «μπάζωμα» και μια συγκάλυψη. Μια επιχείρηση που θυμίζει καθεστωτικές παρεμβάσεις σε ανάλογα εγκλήματα σε άλλες χώρες, όπου η δραστηριοποίηση πολλαπλών μηχανισμών έσπευσε να καλύψει τις ευθύνες και τους άμεσους και έμμεσους αυτουργούς.

Για να γίνουν τα «Τέμπη» αυτό που είναι σήμερα χρειάστηκαν δύο χρόνια απίστευτης προσπάθειας και ηθικού σθένους από τους συγγενείς των θυμάτων. Δύο χρόνια βασανιστικής ανάδειξης στοιχείων που τεκμηρίωναν ευθύνες, παραλείψεις, συγκάλυψη στοιχείων, μπάζωμα κυριολεκτικό και μεταφορικό, αδράνεια της δικαιοσύνης, μπούλινγκ και δολοφονίες χαρακτήρων στις οποίες με περίσσιο θράσος προέβαιναν υπουργοί και βουλευτές της κυβέρνησης. Δύο χρόνια ασύστολων ψεμάτων του ίδιου του πρωθυπουργού, και σιωπής της αντιπολίτευσης. Ένα ολόκληρο σύστημα στην υπηρεσία της συγκάλυψης, για να μην μαθευτεί η αλήθεια: Ποιο φορτίο, τι φορτίο, ποιος παραλήπτης, γιατί έκρηξη, πότε έκρηξη, πόσα βαγόνια, πού είναι τα βίντεο, περίεργες εξαφανίσεις και θάνατοι, απειλές και τρολς απέναντι σε συγγενείς και δημοσιογράφους ή εμπειρογνώμονες.

Για να γίνουν τα «Τέμπη» αυτό που είναι σήμερα χρειάστηκε να ενεργοποιηθούν ανακλαστικά της κοινωνίας από την πρώτη στιγμή. Η συγκίνηση και η οργή για το έγκλημα είχε αγκαλιάσει όλη τη νέα γενιά σε όλη τη χώρα και είχαν ξεκινήσει μεγάλες κινητοποιήσεις από την πρώτη στιγμή. Μετά το απίστευτο καλοκαίρι του 2023 (εκλογές, 41%, επανεκλογή του κυνικού και αναίσχυντου Κ. Καραμανλή τζούνιορ, πλημμύρες και καταστροφές) οι κυβερνώντες νόμισαν ότι τα Τέμπη θα περάσουν σε δεύτερη μοίρα. Έκαναν μεγάλο λάθος…

Βαθύ, ενεργό ρήγμα

Το ρήγμα που προκλήθηκε από το μοιραίο δυστύχημα ήταν βαθύ και παρέμεινε ενεργό. Συνέχιζε να το τροφοδοτεί η δράση του συλλόγου των συγγενών και οι πρωτοβουλίες που πήρε. Ο ανιδιοτελής χαρακτήρας των ενεργειών, η μνήμη των νεκρών και ο τρόπος που φέρθηκε η Πολιτεία απέναντί τους, η κραυγαλέα αδιαφορία των κρατικών οργάνων και οι εξόφθαλμες κινήσεις συγκάλυψης, έφεραν αποτελέσματα: Μαζικές συγκεντρώσεις σε διάφορες πόλεις της χώρας, μεγάλο ενδιαφέρον για την υπόθεση, ανάδειξη ανθρώπων που δεν συμπεριφέρονταν με τον τρόπο που συμπεριφέρονται οι πολιτικοί παράγοντες· που αποδείκνυαν ένα άλλο ήθος και μια ηθική η οποία δεν απορρέει από κανόνες μάρκετινγκ και από πολιτικαντισμούς αίσχιστου είδους.

Η συλλογή 1,5 εκατομμυρίων υπογραφών ήταν ένα ηχηρό σημάδι συσπείρωσης και συνειδητοποίησης. Κανένα κόμμα ή συνδικάτο δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι παρόμοιο. Κι όμως, το έκανε μια μικρή ομάδα συγγενών θυμάτων. Στο δε αίτημα να αρθεί η ασυλία όλων των πολιτικών προσώπων και να αλλάξει ο σχετικός νόμος, τα συστημικά κόμματα αντιτάχθηκαν, το δε ΚΚΕ αρνήθηκε να αρθεί η ασυλία σε όλους τους βουλευτές, αλλά μόνο στους υπουργούς…

Η συναυλία που έγινε στο τέλος του καλοκαιριού στο Καλλιμάρμαρο στην Αθήνα ήταν άλλη μια ένδειξη του πόσο σημαντική ήταν η συσπείρωση κόσμου και νεολαίας γύρω από τα αιτήματα και τους στόχους που έχει προβάλλει η κίνηση των συγγενών. Ήδη το φαινόμενο έπαιρνε τις διαστάσεις ενός κινήματος με διάρκεια, ενός μαζικού κινήματος με πολλές ρίζες σε ολόκληρη τη χώρα. Στα γήπεδα όλο και πιο συχνά υπήρχαν πανό που «μιλούσαν» για τα Τέμπη και το έγκλημα…

Η αποκάλυψη των ηχητικών ντοκουμέντων ήταν μια γροθιά στο στομάχι κάθε πολίτη, αλλά αποτέλεσε και τη θρυαλλίδα ώστε να πάρει τις πραγματικές του διαστάσεις το μαζικό αυτό κίνημα. Το κάλεσμα για συγκέντρωση έξω από τη Βουλή στις 26/1 αγκαλιάστηκε από όλη την κοινωνία, από πολλούς φορείς. Μέσα σε δυο-τρεις μέρες απλώθηκε σε 110 πόλεις και νησιά της χώρας όπου βγήκαν καλέσματα για συμμετοχή. Ακολούθησαν σαν χιονοστιβάδα και καλέσματα σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Στις 26/1 πραγματοποιήθηκε σε όλη την χώρα η μεγαλύτερη λαϊκή κινητοποίηση της τελευταίας δεκαετίας.

Τα «Τέμπη» λοιπόν σαν έκφραση της κοινωνίας έγιναν πρωταγωνιστής και καταλύτης των εξελίξεων· επέβαλαν ένα νέο πολιτικό σκηνικό, και όλα δείχνουν ότι θα δρομολογήσουν πολλές εξελίξεις. Το μαζικό ακηδεμόνευτο λαϊκό κίνημα, ακόμα και με το δεδομένο επίπεδο συγκρότησης και οργάνωσης, παράγει αποτελέσματα, και δείχνει ότι γίνονται πιο βαθιές διεργασίες μέσα στην κοινωνία.

Αποτελέσματα των Τεμπών

Αποτέλεσμα πρώτο: Τινάχθηκε το καπάκι της συγκάλυψης

Η κυβέρνηση αναγκάζεται σε αναδίπλωση και αλλαγή στάσης. Η ουσία όμως είναι ότι παίρνει τα μέτρα της για τις εξελίξεις που έρχονται. Δεν παραιτείται, όπως θα ήταν αναγκαίο· παριστάνει υποκριτικά πως σκύβει το κεφάλι, σέβεται τους γονείς, περιμένει την δικαιοσύνη να αποφανθεί, επιρρίπτει ορισμένες ευθύνες στην εταιρεία κ.ο.κ. Παράλληλα όμως μιλά δια του πρωθυπουργού-πρωθιερέα της συγκάλυψης για «λαϊκισμό» και για «πολιτική σταθερότητα». Ο νοών νοείτω…

Παράλληλα δε, όπως για 5 χρόνια είχαμε για πρόεδρο την κα Σακελλαροπούλου (με ευρύτατη πλειοψηφία της Βουλής), η οποία είχε επικυρώσει από τις θέσεις που κατείχε στον χώρο της Δικαιοσύνης πλείστα μνημόνια και διατάξεις, τώρα θα έχουμε τον κ. Τασούλα, ο οποίος άμεσα είχε εμπλακεί σε όλες τις προσπάθειες συγκάλυψης των Τεμπών (ταυτόχρονα είναι, και αυτός, ισχυρός θιασώτης των Μνημονίων και της «σωτηρίας» της χώρας, που σαν πρόεδρος της Βουλής την παρέδιδε στον κ. Μενέντεζ…). Η ανάδειξη Τασούλα στην προεδρία δεν τυχαία επιλογή του Μητσοτάκη. Πιθανόν να τον χρειαστεί στα ταρακουνήματα που έρχονται.

Αποτέλεσμα δεύτερο: Όλοι μεταμφιέζονται παίρνοντας υπόψη τα «Τέμπη»

Κυβέρνηση, ΜΜΕ και αντιπολίτευση αναγκάζονται να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα που δημιουργούν τα «Τέμπη». Είτε σαν κίνηση κατευνασμού, είτε σαν νέα γραμμή άμυνας, είτε σαν προσπάθεια εκμετάλλευσης της φθοράς της κυβέρνησης για μικροπολιτικά οφέλη των κομμάτων. Ο Καρνάβαλος ξεκίνησε πιο νωρίς φέτος. Αλλά δεν ξεγελιέται ο κόσμος. Πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας MRB έδειξε τα εξής:

– Η Δικαιοσύνη κάνει ό,τι μπορεί για να πέσει άπλετο φως στην υπόθεση των Τεμπών; Απάντηση: 77% ΟΧΙ.

– Η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να πέσει άπλετο φως στην υπόθεση των Τεμπών; Απάντηση: 82% ΟΧΙ.

– Λέξεις-συναισθήματα που εκφράζουν περισσότερο τον Έλληνα για το παρόν και το μέλλον της χώρας; Απάντηση: Οργή 46.8%, παραίτηση-απογοήτευση 43%, φόβος 37%.

– Για ποιους λόγους αισθάνεστε οργή; Απάντηση: Διαφθορά 70.7%, καθημερινές δυσκολίες 38.6%, αδικίες 29.6%, κακή δημόσια διοίκηση 29.7%, ανισότητες 21.1%.

– Καταλληλότερος πρωθυπουργός; Απάντηση: Μητσοτάκης 21%, Ανδρουλάκης 7.2%, Κωνσταντοπούλου 6.4%, Κουτσούμπας 4.2%, Βελόπουλος 4.1%, Φάμελλος 4.1%, Λατινοπούλου 3.9%, Κασσελάκης 3.7%, Νατσιός 2%, Βαρουφάκης 2%. Κανένας 34.8%.

Η κρίση αντιπροσώπευσης και η οργή του κόσμου είναι δεδομένες. Η πλήρης δυσπιστία προς κυβέρνηση και δικαιοσύνη για αντιμετώπιση των Τεμπών κολοσσιαία. Η αναξιοπιστία σύσσωμης της αντιπολίτευσης επίσης. Είναι τραγικό να ψελλίζεται στην άκρη των χειλιών (π.χ. από Ανδρουλάκη) η πρόταση να οδηγηθεί στη Δικαιοσύνη η διοίκηση της εταιρείας, και να μην τολμά κανείς να θέσει πολιτικό ζήτημα παραίτησης της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού. Είναι θλιβερός ο κ. Χαρίτσης, που μιλά για τομή μετά την κινητοποίηση της 26/1, και ζητά αυτό να επενδυθεί σε ένα «λαϊκό μέτωπο» για να νικήσει τη Ν.Δ. στις επόμενες εκλογές…

Το μαζικό κίνημα των Τεμπών παράγει «οξυγόνο» για όποιον ενδιαφέρεται πραγματικά για το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας, για όποιον ενδιαφέρεται για τη ζωή και το δίκαιο στην κοινωνία

Αποτέλεσμα τρίτο: Γιατί τα «Τέμπη» δεν είναι κάτι σαν το 2010-2015

Αν την περίοδο 2010-2015 το αντιμνημονιακό κίνημα βρήκε πολιτική διέξοδο στην ανάθεση σε ένα μικρό κόμμα της Αριστεράς, τον ΣΥΡΙΖΑ, και του έδωσε ώθηση μέχρι να σχηματίσει κυβέρνηση, σήμερα οι συνθήκες είναι διαφορετικές. Έχει βγει μια σημαντική πείρα από τον κόσμο που κινητοποιείται. Πρώτον, έχει χαλαρότερους δεσμούς με το πολιτικό σύστημα, είναι πολύ πιο δύσπιστος απέναντί του, έχει βγάλει συμπεράσματα από το πώς κόμματα και πολιτικοί χρησιμοποιούν το μαζικό κίνημα αδιαφορώντας για τους στόχους και τους πόθους του λαού. Ξέρει να κρατά αποστάσεις από τα κόμματα και να υπερασπίζεται σαν κίνηση και σαν κίνημα τον ακηδεμόνευτο χαρακτήρα του. Δεν θέλει να καπελωθεί από κανέναν. Επομένως οι επιφανειακές κίβδηλες αντιμητσοτακικές φλυαρίες της «αντιπολίτευσης» ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ και λοιπά, δεν μπορούν να συγκινήσουν ή εγκλωβίσουν τον κόσμο της λαϊκής διαθεσιμότητας. Ούτε φαίνεται από πουθενά πως αυτός ο κόσμος θα τροφοδοτήσει ακροδεξιές φωνές και σχήματα.

Αποτέλεσμα τέταρτο: Συντελούνται πιο βαθιές διεργασίες συνειδητοποίησης μέσα από τον αγώνα

Όπως είναι φυσικό, σε κάθε μεγάλο μαζικό κίνημα, ακόμα και σε συνθήκες όπως οι σημερινές, δηλαδή με χαλαρούς ιδεολογικούς πολιτικούς δεσμούς και διάχυτο–όχι ακριβώς αυθόρμητο– χαρακτήρα, συντελούνται βαθύτερες διεργασίες συνειδητοποίησης και πολιτικοποίησης. Σταχυολογώ δυο-τρεις σημαντικές επισημάνσεις στους λόγους των γονέων που μετέχουν στην κίνηση. Στην ομιλία της κυρίας Καρυστιανού στο Σύνταγμα γίνεται λόγος για την ενότητα των Ελλήνων απέναντι στην αδικία και τη συγκάλυψη, για την ενότητα στο ζήτημα των Τεμπών, και διαφαίνεται η αποφασιστικότητα να οδηγηθεί μέχρι τέλους αυτός ο αγώνας, χωρίς να μπλέκεται το κίνημα αυτό στα γρανάζια του πολιτικού συστήματος και των χούγιων που το χαρακτηρίζουν. Στην ομιλία του κ. Παπαχαραλάμπη, που κι αυτός έχασε το παιδί του στο μοιραίο τρένο, γίνεται αναφορά στην αόρατη σύνδεση που είχε η εξέγερση του Πολυτεχνείου στην πτώση της Χούντας με την ελπίδα τα «Τέμπη» να αποτελέσουν «σπίθα για να αλλάξει η πατρίδα μας». Εδώ δεν πρόκειται για απλό αίτημα δικαιοσύνης, αλλά για την ανάγκη να αλλάξουν βαθιά και ριζικά πολλά πράγματα στη χώρα.

Ανάγκες των Τεμπών

Όσον αφορά τις ανάγκες του κινήματος των Τεμπών, ως πιο ορατής και πιο μαζικής εκδήλωσης της σημερινής δεδομένης λαϊκής διαθεσιμότητας, μπορούμε να σημειώσουμε τα ακόλουθα:

• Πρώτον, η συνειδητοποίηση ότι το κίνημα αυτό αποτελεί μια πραγματικότητα που δημιουργεί αποτελέσματα και γεγονότα, ότι αποτελεί έναν σημαντικό συντελεστή στο πολιτικό σκηνικό, οδηγεί και στο ερώτημα κατά πόσο μπορεί να σηκώσει αυτό το βάρος και να προχωρήσει. Τα πράγματα σε διαδικασίες υποκειμενοποίησης και συγκρότησης δεν προχωρούν με διατάγματα ή παραινέσεις, αλλά με διεργασίες που έχουν τους ρυθμούς ωρίμανσής τους· από αυτήν την πλευρά, έχει τεράστια σημασία να υπάρξει σεβασμός των ρυθμών, των χρόνων και κυρίως του ακηδεμόνευτου χαρακτήρα που έχει αυτό το κίνημα. Οι «βιαστικοί» που θα θελήσουν να το «εκφράσουν», ή ακόμα χειρότερα να το «καθοδηγήσουν», θα προσφέρουν χείριστη υπηρεσία.

• Δεύτερον, είναι αναγκαίο να επιδιωχθεί μια μεγάλη συνάντηση με πλήθος από άλλες κινήσεις και αντιστάσεις που υπάρχουν σε διάχυτη μορφή σε όλη τη χώρα. Όχι μια συνάντηση με στενό οργανωτικό χαρακτήρα, αλλά ωρίμανσης όρων και στόχων κοινών, μέσα από διεργασίες και πρωτοβουλίες που θα διευκολύνουν μια πραγματική γνωριμία, μέσα σε πνεύμα σεβασμού και αμοιβαιότητας, μακριά από πολιτικάντικες λογικές καταγραφών κ.λπ. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη επαφής, σύγκλισης, συνεννόησης, συντονισμού και σύνθεσης.

• Τρίτον, για να διατηρηθεί ο μαζικός και ακηδεμόνευτος χαρακτήρας του κινήματος πρέπει να βρει τρόπους να εκφράζεται με πλατύ δημοψηφισματικό τρόπο σε μεγάλα και σοβαρά προβλήματα. Αυτός ο τρόπος θα δώσει μεγάλες ανάσες (οξυγόνο) σε πάρα πολλές μικρές και μεγάλες συλλογικότητες και προσπάθειες που θέλουν να διατηρήσουν την αυτοτέλειά τους και να συμβάλλουν παράλληλα σε ένα μεγάλο ευρύ εγχείρημα, έξω από τις προδιαγραφές του υπάρχοντος σημαδεμένου πολιτικού συστήματος και σε αυτονομία από αυτό. Οι Σειρήνες της δήθεν αντιπολίτευσης, τα κεντροαριστερά σενάρια και εκδιπλώσεις δεν πρέπει να σαγηνευόσουν το κίνημα που αναδύεται.

• Τέταρτον, είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστεί με κάποιο τρόπο η ταραγμένη πολιτικά και ιδεολογικά συγκυρία και τα ραγδαία γεγονότα που συντελούνται. Ενώ είναι απαραίτητη μια ιδεολογική και πολιτική πύκνωση, είναι κατανοητό ότι οι ρυθμοί του κινήματος δεν θα είναι ενιαίοι στα διάφορα μέρη του. Κι όμως, οι εξελίξεις θα επηρεαστούν και από αυτά τα μεγάλα γεωπολιτικά κύματα και εξελίξεις. Επομένως πρέπει να αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε ότι το Πολιτειακό ζήτημα έχει σχέση με το ποια είναι η θέση της χώρας στον σύγχρονο κόσμο· ότι το ζήτημα της Δικαιοσύνης συνδέεται με χίλια νήματα με το καθεστώς της ουσιαστικής ανισότητας που υπάρχει μέσα στην κοινωνία, ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους και τα κέντρα οικονομικής και πολιτικής ισχύος· ότι το Πολιτειακό, το πολιτικό, το κοινωνικό, το ψηφιακό, το περιβαλλοντικό, το εθνικό, η Παιδεία, ο Πολιτισμός, το γεωπολιτικό δεν είναι ζητήματα που αφορούν ειδικούς στο καθένα από αυτά, αλλά πρέπει να κατανοηθεί η ανάγκη της σύνθεσης και συνολικοποίησής τους μέσα από απλές και βασικές έννοιες-προτεραιότητες όπως Δημοκρατία, Εθνική Κυριαρχία, Ανεξαρτησία, Παραγωγική ανασυγκρότηση, Δημογραφικό, Ασφυξία της περιφέρειας, διεύρυνση ανισοτήτων και φτωχοποίηση.

Σύνοψη

Στις 26/1 Ιανουαρίου το μαζικό κίνημα των Τεμπών παρήγαγε «οξυγόνο» για όποιον ενδιαφέρεται πραγματικά για το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας, για όποιον ενδιαφέρεται για τη ζωή και το δίκαιο στην κοινωνία, για όποιον θέλει να θυμάται και να ονειρεύεται. Ο δρόμος που έχουμε μπροστά δεν είναι εύκολος, αλλά είναι ενδιαφέρων, και μπορούμε να κάνουμε πολλά· είναι στο χέρι του καθένα και της καθεμιάς να συμβάλλει σε ένα πρωτότυπο ευρύ πλατύ κίνημα και εγχείρημα που θα σημαδέψει θετικά τις εξελίξεις σε όλους τους τομείς. Η χώρα έχει ανάγκη από μια νέα μεγάλη μεταπολίτευση.

πηγή: edromos.gr

_________________________________________________

(*) Ο Ρούντι Ρινάλντι είναι εκδότης του Δρόμου της ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, συγγραφέας και αρθρογράφος - πολιτικός αναλυτής. Υπήρξε επικεφαλής της πολιτικής ομάδας και των εκδόσεων Α/συνέχεια, στη συνέχεια της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Ελλάδας (ΚΟE) που συμμετείχε ως τάση στον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς - ΣΥΡΙΖΑ. Διετέλεσε μέλος της ΚΕ της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ, όργανα από τα οποία παραιτήθηκε τον Ιούλιο του 2015, διαφωνώντας με τις επιλογές της τότε ηγεσίας.